ΦΩΣ ΣΤΗ ΣΙΩΠΗ - ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ

Ένα τρικυμισμένο ποιήμα από μυριάδες σιωπές. Ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, κάνει ποίηση ότι σφυροκοπήθηκε νοητικά - εμπειρικά στη ζωή. Στίχοι αποσταγμένοι με χάρη, με λυρικές - εικαστικές - ψυχικές αποχρώσεις. Ο ποιητής δίνει με περίσση αυτάρκεια και πληρότητα τις προσδοκίες, «τα ανεκπλήρωτα οράματα», το πλατύ χαμόγελο του στοχασμού του, τις αναπάντητες μεταμορφώσεις της ύπαρξης και το καθρέφτισμα του ποιητικού του λόγου:
«..η αλήθεια είναι μέσα στους ήχους της σκέψης»
«η ποίηση // δεν προσδοκά ποτέ της / πάλλευκες ανθοφόρες μυγδαλιές / 
Παρά μόνο την αλήθεια. // Η θάλασσα πήρε πάλι 
Τη θέση της // μπροστά στο παράθυρο».
Επίκεντρο της ποιητικής του είναι η ζωή, με όλες τις στοχαστικές βυθομετρήσεις, με απώτερο στόχο την υπέρβαση, παντρεμένη με την καθημερινή πρακτική, με στιχο γνήσιο και απογειωμένο στις λυρικές του εκλάμψεις. 
«Τι είναι η ζωή // Μια ραγισμένη ανεμοβεργα από νότες
Ένα μικρό περιγιάλι από φωτιές 
Ένα φαράγγι γεματο σιωπές // απλά γερμένες στην αγκαλιά σου!

Κώστας Καρούσος - ποιητής - κριτικός λογοτεχνίας. Πρόεδρος ΕΕΛ -2011

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΝΕΑ ΑΤΡΑΠΟΣ ΤΟΥ Γ.ΠΟΛ.ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Κρίσεις για το ποιητικό βιβλίο «Νέα Ατραπός» - 2014

«…Ένα ακόμη βιβλίο αλλά κι ένα τεράστιο άλμα από την προηγούμενη ποιητική του παραγωγή. Οι αλλαγές είναι ορατές σε όλα τα επίπεδα: στιχουργική, θεματολογία, οικονομία του λόγου,  πυκνότητα, εκφραστική ακρίβεια. Ο λόγος του είναι πελεκημένος με σφυρί και αμόνι. Υπάρχει ουσιαστική διακειμενικότητα, ενώ η γραφή του είναι εύστοχη, ώριμη, πειστική, πηγαία, χωρίς το στοιχείο της υπερβολής».

                                                                                    Μανόλης Πρατικάκης, 2015

«…Η ποίηση σας είναι καλή και προχωρημένη με άριστη τεχνική. Τα ποιήματα «θέατρο σκιών» και «Κατανόηση» είναι για ανθολογία. Πολύ σπουδαία η ποιότητα της Νέας Ατραπού».

                                                                                    Γεράσιμος Δενδρινός, 2015

«Χάρηκα που έμαθα την ποίηση σας και μάλιστα με ένα αξιόλογο βιβλίο…»

                                                                                                Γιάννης Τζανετάκης, 2015

«Με δυνατές εικόνες της φύσης και της ψυχής χαράζετε την ατραπό που οδηγεί στη συμπαντική ενότητα και αρμονία, από την οποία αναβλύζει η ευωδία της ελευθερίας «όταν ο κόσμος σε γονατίζει». «…σμιλεύοντας τη λέξη βγάζει σπίθες / Οι περισσότερες από αυτές/ κρατάνε ζωντανό το όνειρο». Κι αυτό μας λείπει….

                                                                                                Διονύσης Καρατζάς, 2015

«Δεν είχα υπόψη μου προηγούμενα ποιήματά σας. Ωστόσο, πρέπει να σας πω ότι η ποιότητα της συλλογής σας Νέα Ατραπός δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας, για την εσωτερικότητα και την καθαροτητα των στίχων σας»               

                                                                                    Φίλιππος Δρακοντοειδής, 2015

Εξαιρετική η  συλλογή «Νέα Ατραπός». Ποίηση στοχαστική με ενιαίο προσωπικό τόνο «καθ’ οδον» προς τη φάση της ωριμότητας.

                                                                                    Κώστας Στεργιόπουλος, 2015

Ευχαριστώ για τη «Νέα Ατραπό. Ποιήματα δροσερά, με ήθος και γραφή ψυχική. Ξεχώρισα τον  ‘Ονειροπαρμένο», την «Εντροπία», «Οι νεκροί δε μιλούν», «Το Βασίλειο μου» και την «Κατανόηση».

                                                                                    Ζέφη Δαράκη, 2015

Τα ποιήματα της «Νέας Ατραπού» είναι ωραία και ευαίσθητα, σύστοχα με καίρια ποιητική γλώσσα.

                                                                                    Νάσος Βαγενάς,  2015

Ποιήματα ευθύβολα και στοχαστικά για την ύπαρξη και την ανθρώπινη αναζήτηση και αγωνία. Με διάθεση ειρωνίας, σχολιασμού και με επιστέγασμα έναν στίχο σκέψη για τη ζωή τη δική μου και των γύρω μας. Μου άρεσαν ιδιαίτερα  τα «Σπόρος», «Βωμός», «Απώλεια», «Εντροπία», «Κατανόηση» (όπου και ένα από τα αγαπημένα μου αναγνώσματα το «Πέδρο Πάραμο»), «Σιωπή»,  «Κάθε στίχος», «Ζω χωρίς Ζωή». Οι στιχοι σας έχουν ξεχωριστή ποιητική ένταση.

                                                                                    Γιώργος Γώτης, 2015

Με το βιβλίο σας «Νέα Ατραπός’», ένιωσα έντονες αισθητικές απολαύσεις με τις έντονες μεταφορές και την επιλογή της λέξης. Μου αρεσαν περισσότερο, «Η μνήμη και το δάσος», «Κλωνάρι», «Οι νεκροί δε μιλούν», «Σπόρος», «Ονειροπαρμένος», «Κίρκη».

                                                                                    Νίκος Κατσαλίδας, 2015

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΟΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, ΚΑΡΑΜΒΑΛΗΣ, ΠΕΤΜΕΖΑΣ,ΚΑΡΤΕΡ, ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ, ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΟΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ:

 « ... Μου έκανε εντύπωση στην ποίηση του κυρίου Παπαδάκη ότι πολλά ποιήµατά του έχουνε σαν κύριο µοτίβο την ερώτηση, την απορία, αν και η απορία είναι διάχυτη σε όλα τα ποιήµατά του. Παντού υποβόσκει αυτή η απορία, δεν ικανοποιείται µε το τι συµβαίνει γύρω του, αλλά προσπαθεί να πάει πάρα πέρα κάτι για µένα πολύ σηµαντικό, για έναν ποιητή, να µην καταγράφει αλλά να απορεί και να διαλέγεται 

µε αυτόν τον κόσµο, ο οποίος όσο κι αν προσπαθείς να τον δεις δεν τον βλέπεις, πρέπει να τον συλλάβεις µέσα από τη φαντασία σου ... »

Θεοδόσης Πελεγρίνης 12//11/2001

« ..• Νοµίζω πως δεν είναι τυχαία η αµοιβαία κατανόηση που υφίσταται µεταξύ µας, αφού κι εσείς επιδιώκετε «το ωραϊον» και είστε αφοσιωµένος λάτρης του ονείρου και του λυρισµού. Τα ποιήµατά σας µαρτυρούν ευχέρεια λόγου και πηγαία έµπνευση ... »

Τάκης Βαρβιτσιώτης, 22/5/2003

« ... Χάρηκα για το νέο ποιητή µε τις, εξαιρετικής ποιότητας, εκφραστικές αρετές, που γνώρισα. Υπάρχει πνευµατικότητα και αλήθεια σε αυτό το «φως», αναγνωρίζεται µια συγκίνηση που ... συγκινεί κι ένας στοχασµός που εµπνέει»

Γιώργος Ν Κάρτερ 5/6/2003

« ••• Τα ποιήµατα της συλλογής διακρίνονται για την πρωτοτυπία τους, τις φιλοσοφικές αναζητήσεις, την εναγώνια οδοιπορία για την εξόρυξη του φωτός, την επιγραµµατικότητα του στίχου, τις ροµαντικές τάσεις διαθέσεις που ενυπάρχουν, ενώ ακόµα πρέπει να τονίσουµε ιδιαίτερα, το ιδιαίτερο κλίµα- ύφος γραφής καθώς και την έντονη εικονοπλασία ... »

Δημήτρης Καραμβάλης. 2003

« ... Τόσο στο φως του νου, όσο και στη σκιά του συναισθήµατος η υπαρξιακή αγωνία είναι παρούσα - σε αυτόν τον λόγο - και εκφράζεται µε στοχασµό και έµπνευση, αλλά και µε λυρισµό και όνειρο. Υπάρχουν σελίδες που είναι ολόκληρες ένα γλυπτό λόγου και άλλες που είναι οάσεις ιµπρεσσιονιστικού και υηερρεαλιστικού ονείρου, που εντυπωσιάζει µε την ευρηµατική εικονοπλασία, τη δύναµη των συµβολισµών και την υποβλητική υπογράµµιση της λεπτοµέρειας ... »

Ιάσων Ευαγγέλου 27/5/2003

« ... το Υπάρχον Φως είναι µια ποιητική συλλογή, που παρά τον έντονο λυρισµό της, έχει έναν στοχαστικό προβληµατισµό πάνω στα µεγάλα υπαρξιακά προβλήµατα του καιρού µας. Σε µια εποχή χαλεπή η συλλογή αυτή εκπέµπει ένα φως ελπίδος.»

Σαραντος Καργάκος Eφημερίδα Απόφαση 27/12/2003

« ... Είναι η λατρεία του υποσυνείδητου, η ονειρική κατάσταση, οι ερεθισµοί του νου και της ψυχής, που γίνονται στόχαση, φιλοσοφία, στίχος και ποίηµα. Μέσα απ' όλα αυτά ο ποιητής αγωνιά, αναζητά, φιλοσοφεί και ενατενίζει υπερρεαλιστικές στιγµές πέρα από τα αισθητά και τα υπεραισθητά, όπως αγγίζουν την ψυχή του ποιητή. Η ποίησή του γίνεται ένα τραγούδι που ηχεί χαρούµενα στην καρδιά και την ψυχή του αναγνώστη ... »

Φιλολογική  Πρωτοχρονιά, Ιανουάριος 2004

« ... Ο Παπαδάκης προχωρεί ακόµη βαθύτερα αγγίζοντας και ψηλαφώντας ό,τι συσσωρεύει η προσωπική του µνήµη,
συγκλονιστικά και έκδηλα κινείται ανάµεσα στην ηθική επιταγή και την καταλυτική µνηµονική διεργασία. Καταλήγει ολοένα σε διαπιστώσεις που έχουν άµεση σχέση µε την κίνηση των ιδανικών, την καταφυγή στο όνειρο, τις κοινωνικές αποτιµήσεις της ιδεολογίας... Προσηλώνεται στη ζωή µε
δύναµη σαρωτικής κάθαρσης. Αφουγκράζεται τον βροντώδη βηµατισµό της ιστορίας ... Ο ποιητής δεν προσποιείται, δεν κρύβεται, µε αµεσότητα γίνεται σταδιακά αφηγηµατικός.

Ο λόγος του πάντα σταράτος διεκδικεί και κατακτά την πολιτικότητα από την αρχή έως το τέλος ... »

Λεόντιος Πετµεζάς. Η ώρα της Κυριακής 2/12/2001

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ - ΜΠΑΜΠΗΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ

  Θα ήθελα κατ’ αρχήν να ευχαριστήσω τον Γιώργο Πολ. Παπαδάκη για την τιμή που μου έκανε να είμαι ένας εκ των παρουσιαστών του βιβλίου του στην αποψινή βραδιά, καθώς και όλους εσάς που μας τιμήσατε με την παρουσία σας.

  Ο καλαίσθητος αυτός τόμος με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, που είναι και μεγαλύτερο, υπάρχουν κείμενα πάνω στο φανταστικό. Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν διηγήματα φανταστικά. Φανταστικά με τη διπλή σημασία της λέξης, ανήκουν δηλαδή στο είδος του φανταστικού, και ταυτόχρονα είναι «φανταστικά», δηλαδή εξαίρετα, από την άποψη της γραφής. Πολλοί από τους συγγραφείς, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο Γιώργος Παπαδάκης, συμμετέχουν και στα δύο μέρη, και με τις θεωρητικές απόψεις τους και με δείγματα λογοτεχνικής γραφής.

  Πριν προχωρήσω στον επί μέρους σχολιασμό θα ήθελα να κάνω κάποιες σύντομες παρατηρήσεις σε σχέση με το φανταστικό.

  Το φανταστικό ως είδος, με τις τρεις υποκατηγορίες του, την ηρωική φαντασία, την επιστημονική φαντασία  και τη λογοτεχνία του τρόμου, κατηγοριοποιήθηκε πρόσφατα ως ξεχωριστό λογοτεχνικό είδος. Όμως το κύριο χαρακτηριστικό του, η υπέρβαση του ρεαλισμού, χαρακτηρίζει τη λογοτεχνία, ή καλύτερα τη μυθοπλασία, από τα γεννοφάσκια της ανθρωπότητας. Οι διάφορες κοσμογονίες των διαφόρων θρησκειών, της Βίβλου μη εξαιρουμένης, δεν είναι παρά εκδοχές του φανταστικού. Τα ομηρικά έπη, οι τραγωδίες, το έπος του διγενή Ακρίτα και το δημοτικό μας τραγούδι, βρίθουν από το φανταστικό. Όπως έγραψα και κάπου αλλού, ο ρεαλισμός δεν είναι παρά ένα μικρό επεισόδιο στην ιστορία της λογοτεχνίας, που δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει. Το φανταστικό εισχωρεί σιγά σιγά μέσα στο ρεαλισμό, τόσο στη λογοτεχνία της λατινικής Αμερικής που έχει χαρακτηριστεί συλλογικά ως «μαγικός ρεαλισμός», όσο και σε επί μέρους σύγχρονους συγγραφείς. Θα αναφέρουμε χαρακτηριστικά τον Μπόρχες, που με βάση το έργο του εισήχθη ο όρος «μαγικός ρεαλισμός», ο Κάφκα με τη «Μεταμόρφωση», τον Μπουλγκάκοφ με το αριστουργηματικό «Ο μαιτρ και η Μαργαρίτα» και τον Σαλμαν Ρασντί με τους «Σατανικούς στίχους», έργο που αν δεν το έχετε διαβάσει σίγουρα το έχετε όλοι ακούσει. Ο Αγιατολάχ Χομεϊνί καταδίκασε τον συγγραφέα του σε θάνατο. Ευτυχώς που δεν βρέθηκε ο καμικάζι να τον εκτελέσει.

  Έχουμε όμως να παρατηρήσουμε σε σχέση με το φανταστικό ό,τι παρατηρούμε και στην λογοτεχνία και τον κινηματογράφο γενικότερα. Υπάρχει ένα σπλιτ, ένας διαχωρισμός ανάμεσα στη λογοτεχνία και την παραλογοτεχνία, ανάμεσα στον κινηματογράφο για τους πολλούς και για τους σινεφίλ. Οι «Αδελφοί Καραμάζοφ» και το «Έγκλημα και τιμωρία» είναι ταυτόχρονα υψηλή λογοτεχνία αλλά και αστυνομικό μυθιστόρημα. Το ίδιο και η «Μετρόπολις» του Φρίτς Λανγκ (1927) και ο King kong των Merian Kooper και Ernest Shoedsack (1933), και ένα σωρό άλλα έργα όταν ο κινηματογράφος βρισκόταν στο ξεκίνημά του. Σήμερα υπάρχει ο «Πόλεμος των άστρων» αλλά και ο «Σολάρις» του Ταρκόφσκι.

Παρεμπιπτόντως να πούμε ότι η κατηγοριοποίηση της λογοτεχνίας του φανταστικού ισχύει και για τον κινηματογράφο. Έτσι έχουμε ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ηρωικής φαντασίας και ταινίες τρόμου.

  Υπάρχει μια υποτιμητική συνυποδήλωση με την πρόθεση «παρά». Η παραλογοτεχνία αντιμετωπίζεται ως κατώτερο λογοτεχνικό είδος, και μια συνήθης κατηγορία που απευθύνεται σε συγγραφείς είναι ότι γράφουν παραλογοτεχνία.

  Αυτά μέχρι πρότινος. Το έργο του Πέτρου Μαρτινίδη, «Συνηγορία παραλογοτεχνίας» δείχνει την στροφή που έχει επιτελεσθεί τα τελευταία χρόνια. Η παραλογοτεχνία δεν αντιμετωπίζεται πια ως δευτερεύον είδος, αλλά σαν την καλύτερη παράδοση του παραμυθιού και της μυθοπλασίας, ένα είδος που προσφέρει απόλαυση, χωρίς να οδηγεί πάντα σε υψηλούς προβληματισμούς. Η αρχή ξεκίνησε από τον κινηματογράφο, όπου δίπλα στους μεγάλους σκηνοθέτες των σινεφίλ υπάρχει ο Χίτσκοκ, ο άρχοντας του τρόμου, και ο Πολάνσκι, ο βασιλιάς της αγωνίας. Ο Στήβεν Κινγκ, ο Τόλκιν, ο Άρθουρ Κλαρκ, ο Ισαάκ Ασίμοφ, διεκδικούν μια θέση δίπλα στους μεγάλους συγγραφείς του αιώνα μας, που αν δεν την εκχωρούν οι κριτικοί της λογοτεχνίας, την εκχωρούν σίγουρα οι αναγνώστες.

  Πριν κλείσουμε τη σύντομη εισαγωγή μας θα ήθελα να αναφέρω ότι με το φανταστικό φλερτάρουν και έλληνες συγγραφείς που κατά τα άλλα δεν ασχολούνται με το είδος. Ο Μένης Κουμανταρέας για παράδειγμα, στον τόμο με αυτοβιογραφικά κείμενα που φέρει τίτλο «Η μέρα για τα γραπτά και η νύχτα για το σώμα», συμπεριλαμβάνει και ένα διήγημα που ανήκει στην κατηγορία της επιστημονικής φαντασίας, το «Ο θείος Κρίτων από τους πάγους». Η πρώτη συλλογή διηγημάτων του Άρη Σφακιανάκη με τίτλο «Οι παράξενες συνήθειες της οικογένειας Μόρφη» και η δεύτερη του Ανδρέα Μήτσου με τίτλο «Ο φόβος της έκρηξης» βρίθουν επίσης από το φανταστικό. 

  Όμως ας προχωρήσουμε στην παρουσίαση του βιβλίου, που είναι και ο σκοπός της αποψινής βραδιάς.

  Η «Εισαγωγή στο Φανταστικό» του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη είναι διεξοδικότατη και ιδιαίτερα εμβριθής. Τοποθετεί το θέμα τόσο θεωρητικά όσο και ιστορικά, με μεγάλη σαφήνεια και καθαρότητα. Στη συνέχεια ο Θεοδόσης Πελεγρίνης τονίζει τη σημασία της φαντασίας, απ’ όπου προέρχεται το φανταστικό, ως συστατικό στοιχείο της αντίληψης. Ο Τάσος Ρούσος δείχνει ανάγλυφα ότι δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στο ρεαλισμό και το φανταστικό, και ότι υπάρχει μια διαρκής όσμωση ανάμεσά τους. Ο Μιχάλης Σταφυλάς μιλώντας για το επιστημονικό-φανταστικό μυθιστόρημα επισημαίνει τις δυο τάσεις που διαμορφώθηκαν στους κόλπους του, την μηχανικο-τεχνική, με κύριο εκπρόσωπο τον Ιούλιο Βερν, και την κοινωνικο-ψυχολογική, που εξέφρασε ο Ουέλς και ο Άλντους Χάξλευ. Στην τελευταία αυτή κατηγορία πρέπει να εντάξουμε και την «Πολιτεία του ήλιου» του Τομάζο Καμπανέλα καθώς και την «Ουτοπία» του Τόμας Μουρ. Στην ίδια κατηγορία θα μπορούσαν κάποιοι να εντάξουν και το «Κομμουνιστικό μανιφέστο».

  Ο Μάκης Πανώριος μας δίνει μια σύντομη ιστορία της «Ελληνικής φανταστικής λογοτεχνίας» στο εκτενές ομώνυμο κείμενό του, ξεκινώντας από τα αρχαία χρόνια. Χρήζει συζήτησης η θέση του ότι «Εφόσον το Φανταστικό σχετίζεται άμεσα με το αφύσικο, είναι αναμενόμενη η εμφάνισή του σε περιόδους που αποσταθεροποιείται η συνηθισμένη μορφή της καθημερινότητας και η τάξη των πραγμάτων και γενικώς, όταν εμφανίζονται αναταραχές, ανατροπές και ρήγματα στον περιβαλλοντικό και ανθρώπινο ιστό, ‘αφύσικα’ δηλαδή συμβάντα, που τον υπονομεύουν» (σελ.47). Έργα όπως το «1984» και «Ο θαυμαστός καινούριος κόσμος» ενισχύουν την άποψή του. Ο Θωμάς Μαστακούρης ασχολείται με το δεύτερο υποείδος του φανταστικού, με μια περιεκτική  «Εισαγωγή στη λογοτεχνία της ηρωικής φαντασίας». Μας δίνει τα κύρια χαρακτηριστικά της: «Πρώτον, σε κάθε έργο της υπάρχει ένας λεπτομερώς περιγραφόμενος κόσμος έξω και πέρα από το δικό μας, με ιδιαίτερη γεωγραφία, ιστορία, πανίδα και χλωρίδα. Δεύτερον, υπάρχει ένας πολιτισμός που δε διαθέτει αναπτυγμένη τεχνολογία και ο οποίος τις περισσότερες φορές θυμίζει την ιστορική περίοδο του ευρωπαϊκού μεσαίωνα ή της αναγέννησης. Τρίτον, έχουμε μια έντονη παρουσία του υπερφυσικού με τη μορφή θεών, δαιμόνων, μάγων, τεράτων και εξωτικών έλλογων φυλών, που μοιράζονται τον φανταστικό αυτό κόσμο με τους ανθρώπους» (σελ. 58). Ο Γιώργος Παπαδάκης μας εισάγει στο τρίτο υποείδος του φανταστικού, στο τρόμο. Horror films, thrillers, και παλιότερα Grand Guignol, είναι μερικοί από τους όρους με τους οποίους είναι γνωστό στο χώρο του κινηματογράφου. Κάνει και αυτός μια εκτενή ιστορική αναδρομή, στην οποία δεν παραλείπει να αναφέρει το γνωστότατο σε όλους μας τέρας του Φρανκεστάιν και στον Δράκουλα.

  Στη συνέχεια η Δόμνα Παστουρματζή, μιλώντας για την επιστημονική φαντασία, επισημαίνει ότι υπήρξε σε πολλές περιπτώσεις ο εμπνευστής επιστημονικών ερευνών, και αυτά που πριν ήταν επιστημονική φαντασία έγιναν επιστημονική πραγματικότητα. Τα υποβρύχια και τα ρομπότ είναι από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ακόμη μιλάει για τον αλληγορικό χαρακτήρα που έχουν πάρα πολλά έργα επιστημονικής φαντασίας.

  Ο Γιώργος Παπαντωνάκης και η Δέσποινα Κώτη τονίζουν πόσο η επιστημονική φαντασία στην παιδική λογοτεχνία ενισχύει την αίσθηση οικουμενικότητας και την ενότητα της ανθρωπότητας. Ένα κοινό μοτίβο, θα έλεγα όχι μόνο στην παιδική λογοτεχνία, είναι όλα τα κράτη της γης να ενώνονται για να αντιμετωπίσουν εξωγήινους εισβολείς.

  Δυο από τα πιο σημαντικά κείμενα του έργου είναι τα δυο επόμενα δοκίμια του Γιώργου Παπαδάκη, το ένα πάνω στον Έντγκαρ Άλλαν Πόε και τον Χάουαρντ Φίλιπς, και το άλλο πάνω στον Ερνέστο Θεόδωρο Αμεδαίο Χόφμαν. Και οι τρεις αυτοί συγγραφείς γεφυρώνουν την «υψηλή» λογοτεχνία με την «παραλογοτεχνία» του φανταστικού, με ή χωρίς εισαγωγικά.

  Η Ελευθερία Τζαβάρα μας μιλάει για ένα λιγότερο γνωστό, αλλά εξίσου σημαντικό έργο του Τόλκιν, το «Σιλμαρίλλιον», μια σύγχρονη εκδοχή κοσμογονίας. Ο Θανάσης Βαρβατσούλης μας θυμίζει πως στα ομηρικά έπη βρίθει το φανταστικό. Η Γαρυφιλλιά Ντζιούνη μας μιλάει για τη μουσική και το τραγούδι στην αρχαιότητα, που συχνά είναι σύμφυτα με τις φανταστικές διηγήσεις. Ο μύθος του Ορφέα και το επεισόδιο με τις σειρήνες στην Οδύσσεια είναι οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Τονίζει ακόμη το πόσο η μουσική και οι κοσμογονικοί θρύλοι ήταν αλληλένδετοι με τις τελετουργίες.

  Πολύ ενδιαφέρον είναι το δοκίμιο του Δημήτρη Κολιοδήμου με θέμα «Το φανταστικό στον ελληνικό κινηματογράφο», όπου γίνεται μια λεπτομερής ιστορική αναδρομή, με άφθονες παραθέσεις τίτλων κινηματογραφικών ταινιών. Το τμήμα με τα θεωρητικά κείμενα κλείνει με τις «Αρχές της τηλεοπτικής επιστημονικής φαντασίας», όπου εδώ έχουμε άφθονες αναφορές σε ξένες τηλεοπτικές σειρές.

  Και περνάμε στο λογοτεχνικό μέρος.

 Το διήγημα το Πέτρου Αργυρίου με τίτλο Flipside είναι κάτι αντίστοιχο με το roman a these. Η ιδέα του είναι ότι πιθανόν να μην είμαστε τίποτε άλλο παρά σκέψεις ενός ανώτερου όντος. Με μια ανάλογη ιδέα, παρεμπιπτόντως, κλείνει η Ευγενία Φακίνου το μυθιστόρημά της «Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα», ότι πιθανόν δεν είμαστε παρά ήρωες ενός βιβλίου που μας διαβάζει κάποιος.

  Το διήγημα του Γιάννη Σολδάτου «Διάγγελμα του Προέδρου της Δημοκρατίας προς το έθνος» είναι μια αλληγορία πάνω στην πρόσφατη ιστορία μας, και ταυτόχρονα ένα σαρκαστικό σχόλιο για το «ελληνικό όνειρο», κατά το American dream. «Και πάνω από όλα, λέει ο πρόεδρος, μην ξεχνάτε το οικονομικό μου πιστεύω: Τα μπουρδέλα θα σώσουν τη χώρα από την οικονομική κατάρρευση». Ένα από τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται στην ομιλία του είναι η Αναστασία η πουτάνα. «Χρησιμοποιώ αυτή την παρένθεση για να σας ανακοινώσω πως η Αναστασία, χωμένη στο βούρκο της ντροπής αποκαταστάθηκε τόσο πολύ οικονομικά, που σήμερα ελέγχει τις μεγαλύτερες τράπεζες της Αμερικής, της Ευρώπης και της Κίνας. Έτσι ακριβώς είναι και χαίρομαι που σας βλέπω συγκινημένους να ατενίζετε με αισιοδοξία το μέλλον… (σελ. 208). Θα μου επιτρέψετε να σχολιάσω, οι πουτάνες μπορεί να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον, εμείς θα έλεγα μάλλον όχι. Θεματικά το διήγημα θυμίζει το «Φθινόπωρο ενός πατριάρχη» του Μάρκες, τυλιγμένο στην αχλή του λατινοαμερικάνικου μαγικού ρεαλισμού.

  Το «Χαμόγελο του Σαμαρνού» του Θωμά Μαστακούρη, διήγημα ηρωικής φαντασίας, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Βρίσκεται στην παράδοση του μαγικού παραμυθιού. Θα μπορούσαμε να του κάνουμε μια ανάλυση κατά Βλαντιμίρ Προπ, που το βιβλίο του «Η μορφολογία του παραμυθιού» συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία του γαλλικού δομισμού, ή καλύτερα κατά Greimas, τον κύριο εκπρόσωπό του: Έτσι έχουμε τον Πομπό (Αλεάνα) και τον Δέκτη (τον Αμινόρ), το Υποκείμενο (τον Αμινόρ) και το Αντικείμενο (το Χαμόγελο της Σαμαρνούς), τον βοηθό (τη γυναικεία φωνή που τον καθοδηγεί αφού ανέβηκε όλους τους ορόφους του ανακτόρου) και τον αντίμαχο (οι φρουροί του ανακτόρου της σελήνης). Το μοτίβο της αναζήτησης είναι το κεντρικό μοτίβο του διηγήματος, όπως και στον Αλχημιστή του Coelho, αλλά τον ξεπερνά σε ευρηματικότητα. Ο θησαυρός που βρίσκει ο ήρωας στο τέλος της αναζήτησης, που δεν είναι άλλος από το γλυκύ χαμόγελο στο πρόσωπο μιας κοπέλας, τον δικαιώνει για τις περιπέτειες που πέρασε. Τα λόγια του ήρωα «Αυτή η αναζήτηση, όπως κι όλες οι άλλες, δεν έγιναν για χάρη της Αλεάνας, αλλά για χάρη της δικής μου, ανήσυχης ψυχής» (σελ. 216) παραπέμπουν τόσο στην Ιθάκη του Καβάφη, όπου η Ιθάκη δεν είναι ο στόχος αλλά η αφορμή για την περιπέτεια, όσο και στην «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη, όπου ο Οδυσσέας πριν καλά καλά φτάσει στην Ιθάκη την εγκαταλείπει για χάρη της περιπέτειας.

  Να αναφέρουμε τέλος τον αριθμό επτά με τις μυστικιστικές ιδιότητές του που επαναλαμβάνεται συνεχώς στο παραμύθι (Επτά φρουροί, επτά δοκιμασίες, επτά θυγατέρες, επτά βράδια) και τα πολλαπλάσιά του (δεκατέσσερις ήρωες, εβδομήντα χρόνια).

  Το «Άγιο Πτώμα» του Χρήστου Κουλούρη είναι ένα διήγημα τρόμου, με αντιπολεμικό μήνυμα. Το εφέ του απροσδόκητου στο τέλος, με τον αφηγητή να μας αποκαλύπτει ότι είναι νεκρός, είναι ιδιαίτερα ευρηματικό.

  Του ίδιου συγγραφέα είναι και το επόμενο διήγημα, το «Βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας 2100». Είναι ένα οργουελικό «1984» στη μικρογραφία του διηγήματος, όπου το πρόβλημα δεν θα είναι ο «μεγάλος αδελφός», αλλά η έλλειψη των μικροαπολαύσεων και των μικροχαρών της ζωής όπως είναι κάποια νόστιμα τρόφιμα.

  Το «Ένα φάντασμα στη μηχανή» του Θανάση Βέμπου, ο οποίος έχει σπουδάσει προγραμματιστής, σχολιάζει τις απίστευτες δυνατότητες της πληροφορικής. Στο τέλος του διηγήματος, καταλήγει: «Ταιριαστή σύμπτωση για τη συμπλήρωση του ενάμισι αιώνα από την αρχή της έκδοσης του περιοδικού. Από το πιεστήριο στο DTP. Από το DTP στην ηλεκτρονική μορφή. Από την ηλεκτρονική μορφή στα Δίκτυα. Και από τα δίκτυα.. πού;» (σελ. 235).

  Φαν και εγώ της πληροφορικής, με δημοσιεύσεις για το ηλεκτρονικό κείμενο και το διαδίκτυο, έχω πει επανειλημμένα σε παρέες ότι την πρόοδο της ανθρωπότητας την βλέπω σε κάθε καινούρια έκδοση των windows.

  Υπάρχουν και οι απαισιόδοξοι. Η στάση εξάλλου απέναντι στην τεχνολογία ήταν πάντα διττή: Ανεπιφύλακτη αποδοχή ή έντονος σκεπτικισμός. Στη δεύτερη αυτή κατηγορία ανήκει το διήγημα του Μιχάλη Σταφυλά με τίτλο «Διαμαρτυρία». Το μέλλον της ανθρωπότητας κατά τον συγγραφέα διαγράφεται ζοφερό μετά την ανακάλυψη της πυρηνικής ενέργειας.

  Το «Πετ Σοπ» του Βασίλη Χειλά είναι ένα θαυμάσιο διήγημα τρόμου στην καλύτερη παράδοση του Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Αράχνες, σκορπιοί και φίδια, είναι οι πρωταγωνιστές του. Όσο για τον ήρωα και πρωτοπρόσωπο αφηγητή, θα φαγωθεί στο τέλος από τους αρουραίους.

  Το βιβλίο κλείνει ο Γιώργος Παπαδάκης με το εκτενές διήγημα τρόμου «Τα όνειρα στο σπίτι βόρεια του Πλάντον», κι αυτό στην παράδοση του Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Το θαυμασμό του για τον Πόε εξάλλου ο Παπαδάκης τον έδειξε στα θεωρητικά του κείμενα στο πρώτο μέρος. Το θαυμάσιο αυτό ατμοσφαιρικό διήγημα, με το έντονο σασπένς, καταλήγει σε μια φρικιαστική εικόνα. «Ήταν, βουτηγμένο στο αίμα, αποτρόπαιο λάφυρο ενός ακατονόμαστου δαίμονα, με γουρλωμένα μάτια, μια στιγμή πριν από την τελευταία του πνοή, το καταματωμένο κεφάλι του φίλου μου, που με καλούσε σε βοήθεια».

  Η τελευταία αυτή παράγραφος του διηγήματος είναι με πλαγιαστά, πολύ ταιριαστά κατά τη γνώμη μου. Αποτελεί την κορυφαία στιγμή του διηγήματος, και αυτή είναι που εντυπώνεται στον αναγνώστη περισσότερο από κάθε τι άλλο. Μια ανάλογη σκηνή, η μόνη που θυμάμαι, είναι από μια ταινία τρόμου με τον τίτλο «Ανακόντα», η πρώτη που είδα στο καινουριοαγορασμένο μου dvd player πριν από πάρα πολλά χρόνια: το κομμένο κεφάλι του φίλου του κεντρικού ήρωα, στο στόμα του ανακόντα, να του κάνει μια γκριμάτσα.

  Στο διήγημα αυτό βρίσκω και το μοτίβο της γυναίκας-καταστροφέα. Το θείο πλάσμα με το θείο χαμόγελο αποδεικνύεται τελικά διαβολογυναίκα, που παραλίγο να αποβεί μοιραία για τον ήρωα αφηγητή. Το θέμα αυτό το συναντάμε στον Καζαντζάκη, κυρίως στον «Καπετάν Μιχάλη». Ο Καπετάν Μιχάλης σφάζει την Εμινέ Χανούμ, γιατί ο έρωτάς του γι αυτήν ήταν εμπόδιο στον ιερό του σκοπό, την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους.

  Νόμισα ότι αυτό ήταν μια επινόηση του Καζαντζάκη, μέχρι που διάβασα ότι ο Μωάμεθ ο πορθητής, αυτός που κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, έσφαξε μια γυναίκα από το χαρέμι του όταν κατάλαβε ότι την είχε ερωτευθεί. Ίσως ο Καζαντζάκης να είχε υπόψη του το γεγονός. Στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Σκορσέζε, στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου του Καζαντζάκη, η ωραία κοπέλα δεν είναι παρά ο διάβολος που ζητά να παραπλανήσει το Χριστό πάνω στο σταυρό. Ο «Γαλάζιος άγγελος» του Joseph von Sternberg με την Μάρλεν Ντίτριχ έχει σαν κεντρικό θέμα αυτή την ιδέα. Ο αξιοσέβαστος καθηγητής ξεπέφτει εξαιτίας μιας γυναίκας. Ο Οδυσσέας έκανε πολύ καλά και βούλωσε τα αυτιά των συντρόφων του με κερί για να μην ακούσουν το τραγούδι των σειρήνων, και ο ίδιος ήταν τυχερός που δεν κατάφερε να λυθεί. Όσο για τον Αδάμ, αυτός την πάτησε, και μαζί του όλη η ανθρωπότητα, με το να φάει το μήλο που του πρόσφερε η Εύα. Από την αρχετυπική εικόνα της γυναίκας ως πειρασμού που παρασύρει τον άνδρα μάλλον δεν θα απαλλαγούμε ποτέ.

  Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω τη μοναδικότητά αυτού του βιβλίου, όχι μόνο γιατί καλύπτει ένα κενό στην αγορά πάνω στο θέμα, αλλά και για την εξαιρετική ποιότητα των κειμένων του, τόσο των θεωρητικών όσο και των λογοτεχνικών. Καλοτάξιδο να είναι.

 

 

Μπάμπης Δερμιτζάκης - Κάποιες σκέψεις για το φανταστικό, παρουσιάζοντας το βιβλίο του Γιώργου Παπαδάκη «Οι δρόμοι του φανταστικού» (Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, Δευτέρα 14 Νοεμβρίου, 2005)

ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣ - ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ

Ματωμένος έρωτας
Ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα με άφθονο σασπένς

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Ματωμένος έρωτας, Δρόμων, 2012.

    Στο ερωτικό θρίλερ του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη "Ματωμένος Έρωτας" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ, κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας σαραντατριάχρονος συγγραφέας που η σχέση του με μία όμορφη γυναίκα με απρόβλεπτη συμπεριφορά, θ΄ αλλάξει την καθημερινότητα και τον τρόπο σκέψης του, μέσα σ' ένα καλοκαίρι. Ο ήρωας θα βιώσει μία τρομαχτική και ταυτόχρονα βίαιη περιπέτεια που θα τον φτάσει στα φυσικά και ψυχικά του όρια, ενώ θα ανατρέψει μια για πάντα τις απόψεις του για τον έρωτα, τις γυναίκες, και την ανθρώπινη φύση γενικότερα.
    Η ιστορία που ξεκινάει θεαματικά από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο είναι γεμάτη εκπλήξεις και παγίδες. Ο αναγνώστης εύκολα ταυτίζεται με τον κεντρικό χαρακτήρα και όπως κι εκείνος νιώθει αγωνία, φόβο, σοκ και οργή και προς το τέλος του βιβλίου επιθυμία για δικαίωση, λύτρωση, ακόμα και εκδίκηση.

    Γύρω από τους βασικούς πρωταγωνιστές γυρίζουν δορυφόροι και των δύο φύλων που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής, εξίσου μυστικοπαθείς και αδίστακτοι με την κεντρική ηρωίδα που κινεί τα νήματα της υπόθεσης. Οι γυναίκες ιδιαίτερα δεν περιορίζονται στο ρόλο της "μοιραίας" ή της "γατούλας", όπως ίσως συμβαίνει σε άλλα βιβλία του είδους. Δυναμικές, μυστηριώδεις, ερωτικές και γεμάτες πάθος για ζωή, δείχνουν αποφασισμένες να επιβιώσουν με κάθε τρόπο και απόλυτα ικανές να διεκδικήσουν τις επιθυμίες τους και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και όσους αγαπούν. 

    Το παιχνίδι ανάμεσα στο καλό και το κακό, το οργανωμένο έγκλημα, η φιλία που δοκιμάζεται, η ερωτική εξάρτηση, η ζήλια και ο πόνος της προδοσίας, αποτελούν βασικά θέματα του μυθιστορήματος. Η βία και οι ερωτικές σκηνές εναλλάσσονται με τις σκηνές δράσης, αλλά και τις απλές περιγραφές της καθημερινότητας και των συνηθειών των ηρώων σε μια καλά δομημένη και ταυτόχρονα γεμάτη ανατροπές πλοκή, συνθέτοντας ένα βιβλίο που διαβάζεται πολύ ευχάριστα.

Εύα Στάμου - 2013

ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣ - ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

Γιώργος Παπαδάκης, Ματωμένος έρωτας, Δρόμων 2012, σελ. 247   

  Ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης στο μυθιστόρημα Ματωμένος έρωτας αποδεικνύει πως γνωρίζει άριστα την τέχνη της γραφής, αλλά και την ψυχολογία των ανθρώπων, ανδρών και γυναικών σε σχέση με τα αισθηματικά ζητήματα και τον έρωτα. Η πλοκή φαίνεται να είναι καρπός ανάγνωσης πολλών αστυνομικών βιβλίων και επομένως ικανοποιητική ως προς το πώς εμπλέκονται οι ήρωες και οι ηρωίδες μεταξύ τους. Αυτό που είναι διαφορετικό αφορά τις συμπτώσεις που παρατηρούνται στο βιβλίο. Επίσης μερικές αφηγηματικές καταστάσεις φαίνονται εξωπραγματικές, κι επομένως  πείθουν δυσκολότερα. Μερικές από αυτές ίσως δημιουργήσουν απορίες στον αναγνώστη (π.χ. την απόδραση της έγκλειστης κοπέλας που νικάει τον αυστηρό φύλακά της ή το τσουβάλι με τα φίδια, που είναι μεν πρωτότυπο κόλπο αλλά απίθανο). Εντυπωσιακή αλλά υπερβολική κι η κεντρική ιδέα που στηρίζει την ιστορία του ο συγγραφέας. Υπάρχουν φυσικά κι άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στην παγκόσμια αστυνομική λογοτεχνία, αλλά είναι καιρός να χρησιμοποιηθούν καινούργια ευρήματα για να κερδίσουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Οπωσδήποτε πρόκειται για καλό δείγμα αστυνομικής λογοτεχνίας.

Φίλιππος Φιλίππου - 2013

ΣΤΟ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ - ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Στο Λυκόφω των
καιρών, ΟΞΥ, 2007, σελ. 90.

Η ποιητική του συλλογή με τη γενική επιγραφή : «Στο Λυκόφως των καιρών» τυπώθηκε το Μάρτιο του 2007 κι έφτασε στα χέρια μας τον ίδιο μήνα. Πρόκειται για έναν κομψό τόμο ( της εκδοτικής επιχείρησης  «ΟΞΥ" με ωραίο σχέδιο εξωφύλλου. Στις 90, περίπου, σελίδες του καταχωρήθηκαν 33 έντιτλα ποιήματα ελεύθερης στιχουργικής μορφής και
ποικίλης θεματικής εμπνευστικής, Στις σελίδες 83, 84 και 85 εκτυπώθηκαν εννιά αποσπάσματα κρίσεων επώνυμων προσώπων για προγενέστερα βιβλία του. Έτσι ο αναγνώστης ειδοποιείται για την απήχηση των ποιητικών του προσπαθειών.
Ένα από τα ωραία και ταυτόχρονα αντιπροσωπευτικό του γόνιμου στοχασμού
του Γ. Πολ. Παπαδάκη είναι το καταχωρημένο στη σελίδα 73 του τόμου ποίημα, με την επιγραφή «Πλην Ελαχίστων εξαιρέσεων»:

« .. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων / όλοι επιβιβάστηκαν, εις το ιστιοφόρον. / Διαπλεύσαντες από ισθμούς και διώρυγες / διέσχισαν τον
ωκεανόν / μη γνωρίζοντες τον τελικόν προορισμόν, / ότι το μέλλον
αόρατον/ Ύστερα απο αρκετόν χρόνον / έφτασαν επιτέλους σε λιμάνι / κι
αποβιβάσθηκαν όλοι / πλην ελαχίστων• εξαιρέσεων, / εις νήσον άδηλον! / Οι λιγοστοί που δεν αποβιβάσθηκαν / αποφάσισαν να συνεχίσουν  την πλεύσιν / όχι μόνο των σωμάτων  τους εις το πλοίον / αλλά και του στοχασμού των / σε μέρη άλλα εξωτικά. Της φαντασίας αρχιτεκτονήματα».

Στις σελίδες 9 και 10 του τόμου είναι καταχωρημένος επαρκής και διεισδυτικός αξιολογικός πρόλογος του Δόκτωρα φιλολογίας και κριτικού λογοτεχνίας κ. Μπάμπη Δερμιτζάκη,
Εμείς, διαβάζοντας τα ποιήματα του βιβλίου «Στο Λυκόφως των καιρών»,  διαπιστώσαμε ότι ο Γ. Πολ. Παπαδάκης έχει την ικανότητα και το ταλέντο να μεταποιεί σε ποιητικό λόγο στοχασμούς, οι οποίοι άπτονται θεμάτων διαχρονικού ενδιαφέροντος, και γι αυτό ανεξάντλητους σε φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές εκδοχές.


Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

ΥΠΑΡΧΟΝ ΦΩΣ - ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ ΛΕΒΕΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

Με το «Υπάρχον φως» ο Παπαδακης τελειοποιεί τα εκφραστικά του μέσα. Οι ποιητικές φράσεις γίνονται πιο πλαστικές κι η φόρμα εν γένει αποκτάει αυτοδυναμία, απαλλαγμένη από λεκτική βουλιμία και αυταρέσκεια. Η λιτότητα αυτή φέρνει θεαματική αλλαγή στο αισθητικό αποτέλεσμα αφού διατηρεί όλη την χυμώδη στιβαρή εικονοπλασία της προηγούμενης συλλογής. 

Εν γένει ο Παπαδάκης ταλαντευόμενος σε αισθητικά διλήμματα τεχνοτροπίας και επιλογής ύφους μαγεύεται κατά την ταπεινή μου άποψη από τον μέγα ογκόλιθο του Ελληνικού υπερρεαλισμού, τον Ανδρέα Εμπειρίκο και ενσωματώνει δημιουργικά στοιχεία του μεθυστικού του ύφους σε κάποια ποιήματα της συλλογής τα οποία κατά τη γνώμη μου είναι και τα πιο επιτυχημένα.  Επιστρέφει όμως γρήγορα στην ηπιότερη έκφραση του ύφους του Ελύτη συγκερασμένου με τον θαυμασμό του για τον Τάκη Βαρβιτσιώτη. 

Επιρροές γόνιμες και δημιουργικές που έχουν σημαδέψει πλειάδα νέων ποιητών των πρόσφατων προηγούμενων γενεών και έρχονται τώρα  να σφραγίσουν θετικά την χειμαρρώδη είσοδο του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη στα δρώμενα του νέου Ελληνικού λόγου. 

Είναι ιδιαίτερα έκδηλη και όχι επιπόλαια, και όχι εφήμερη η συνεχώς βελτιούμενη δυναμική της γραφής του σ έναν κόσμο αναχωρητικό ρομαντικής γραφής ερημιτικό κι εξόκοσμο που προδίδει την άμεση σχέση του συγγραφέα με το είδος αυτό , καταξιωμένο κατά κύριο λόγο στον χώρο της πεζογραφίας.

Λεβεντόπουλος Πάτροκλος – ποιητής -2003

ΑΚΑΤΟΝΟΜΑΣΤΕΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ - ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΣΙΑΦΑΚΑ(ΣΤΑΧΤΕΣ)

Δώδεκα ιστορίες τρόμου, που εκτυλίσσονται την εποχή ακμής της γοτθικής λογοτεχνίας, στα τέλη του 19ου αι. και στις αρχές του 20ού, με φόντο κυρίως τη βικτοριανή Αγγλία και τα Καρπάθια, συνιστούν τη συλλογή του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη, Ακατονόμαστες εξομολογήσεις. Ο Παπαδάκης, με αφορμή τις παρούσες ιστορίες, σχολιάζει το δέος έναντι αυτού που το ανθρώπινο μυαλό δεν είναι ικανό να ερμηνεύσει είτε να συλλάβει, και τα παρεπόμενα υπαρξιακά ερωτήματα, που γέννησαν στο παρελθόν μύθους και θρύλους, για να περιγράψουν, να συμβολοποιήσουν και να εξωραΐσουν τον τρόμο απέναντι στο άγνωστο.

Ο συγγραφέας χειρίζεται τα συμβάντα των ιστοριών του με τρόπο αληθοφανή, ξεκινώντας μεν από το πραγματικό, αλλά εφευρίσκοντας εν συνεχεία εκείνο το ανοίκειο συμβάν που αναστατώνει την πραγματικότητα και δημιουργεί ένα δεύτερο επίπεδο σύλληψης του κόσμου, τον υπερφυσικό, που τον διαχωρίζει άλλωστε και από αυτόν της επιστημονικής φαντασίας. Επιπλέον, ο Παπαδάκης αφήνει ανοιχτό το υπερφυσικό στοιχείο ως προς το ερώτημα της φαντασιακής του γένεσης από ήρωες τρελούς, ψυχικά διαταραγμένους ή απλώς πρόσωπα ευρισκόμενα σε μειονεκτική θέση λόγω ενός στιγμιαίου πανικού ή σοκ, ώστε να συλλάβουν την εξωτερική πραγματικότητα.

[…] Μα ακόμα κι αν η υγιής φαντασία είναι για μερικούς το σπέρμα της αυριανής λογικής, ένα δύσβατο μονοπάτι για να προσεγγίσουν μέρος αυτού που ονομάζουν Θεό, γι’ άλλους ανοίγει έναν διαφορετικό δρόμο. Εκεί που η φαντασία γιγαντώνεται, εκεί που οι συνθήκες καταρρέουν και που η όποια λογική μεταμορφώνεται σε μέρος ενός πονηρού παιχνιδιού, όπου κανένας πλούτος δεν ικανοποιεί τον άνθρωπο, η αρετή χάνεται και το ποιητικό όραμα της μετα-πραγματικότητας γίνεται μια επιπλέον διάσταση για την ανθρώπινη νόηση […] (Tο πηγάδι των επιθυμιών)

Αναφερόμενος στο υπερφυσικό στοιχείο, κοινό τόπο όχι μόνον στη φανταστική λογοτεχνία αλλά και σε κλασικά ρεαλιστικά έργα, ο Παπαδάκης γράφει: «H χρήση του υπερφυσικού στους κλασικούς είναι μέσον για κάποιον πιο “ευγενή σκοπό”. Εξυπηρετεί την αφηγηματική πλοκή του έργου και δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Είναι σαφές ότι στη φανταστική λογοτεχνία, όταν μιλάμε για τρόμο, εννοούμε το υπερφυσικό στοιχείο, το οποίο παρεισφρέει στον πραγματικό κόσμο και προκαλεί ανατροπές. Το υπερφυσικό στοιχείο μπορεί να προκύπτει είτε από υλικές οντότητες, όπως, για παράδειγμα, στη Μυθολογία Κθούλου του Λάβκραφτ (1890-1937) ή στον Δράκουλα του Στόουκερ (1847-1912), είτε από φαντάσματα και άλλες αλλόκοτες, άυλες εκφάνσεις του υπερφυσικού, που δρουν υπαινικτικά και προκαλούν τρόμο».[1]

Επιπλέον, για να αποφευχθεί ο γέλωτας ή η περιφρόνηση του αναγνώστη απέναντι στο υπερφυσικό, οι ήρωες (μοναχικοί, παρακμιακοί, στο μεταίχμιο του περιθωρίου) τον διαβεβαιώνουν ότι όντως οι ίδιοι είναι λογικοί και ότι βίωσαν ένα απίστευτο, πράγματι και για τους ίδιους, υπερφυσικό φαινόμενο, που είναι άξιο να το εξομολογηθούν. Ο συγγραφέας σημειώνει: «H ατμόσφαιρα τρόμου, η υποβλητικότητα, η ανάγκη άρσης της δυσπιστίας του αναγνώστη απέναντι στο υπερφυσικό, η ίδια η αγωνία για τις αναπάντεχες ανατροπές της πλοκής και, το σπουδαιότερο, το έξυπνο τέλος με το πιθανό ευφυές υπονοούμενο, το καθιστούν εγχείρημα για λίγους τεχνίτες της γραφής».[2] Και πράγματι ο Παπαδάκης το επιτυγχάνει. Η πρωτοπρόσωπη, άλλωστε, αφήγηση, όπως χρησιμοποιείται και από τους Πόε και Λόβκραφτ, δεν λειτουργεί μόνον προς όφελος της αμεσότητας και της ανάπτυξης μίας οικείας προσωπικής σχέσης με τον αναγνώστη αλλά και προς όφελος της αληθοφάνειας διά μέσου ενός διπλού παιχνιδιού που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ανάμεσα στο μέσα και το έξω (εσωτερικό μονόλογο-εξομολόγηση, αυτοκριτική-περιγραφή εξωπραγματικών συμβάντων), που διασφαλίζει τα αφηγηματικά όρια των τρομακτικών αφηγήσεων, προκειμένου να λειτουργήσουν υπέρ της ταύτισης του αναγνώστη.

Ο λόγος διακρίνεται για τη σαφήνεια, τη ροή και το γλαφυρό του ύφος, ενώ οι ιστορίες για την πρωτοτυπία τους, τη λεπτότητα της περιγραφής, την έντονη δράση και πλοκή– χαρακτηριστικό γνώρισμα, άλλωστε, του είδους– και την κινηματογραφική ταχύτητά τους. Εκτυλίσσονται σε υποβλητικές ατμόσφαιρες (ομιχλώδεις, σε σκοτάδι ή ημίφως), οι οποίες προετοιμάζουν το σκηνικό για να επενδυθεί, εν συνεχεία, από τις έντονες ψυχολογικές και σωματικές αντιδράσεις των ηρώων (ρίγη, ιλίγγους, παραισθήσεις, αϋπνίες, πόνους, ακινησία κ.λπ.).

[…] O θόρυβος απ’ τις αστραπές δεν είχε ακόμη κοπάσει κι η βροχή με είχε ποτίσει ολόκληρο. Σαν όαση μου φάνηκε το παλιό αρχοντικό σπίτι μέσα στο μαύρο δάσος, διώροφο μα και αποκρουστικό, μοιάζοντας σα νυχτόβιο πτηνό, ακίνητο και ξεχασμένο σ’ ένα μακρύ κλαδί βελανιδιάς. […] (O καταχθόνιος γέρος)

[…] Κι όταν οι πρώτες αχτίδες του ήλιου έριχναν το βλέμμα τους απ’ τα μισοσαπισμένα παράθυρα στην ελεεινή μου κάμαρα, σ’ εκείνο το άθλιο υπόγειο στις βόρειες φτωχογειτονιές της Βοστόνης, μου θύμιζαν ότι είχα να αντιμετωπίσω πάλι μια μέρα […] Στην άλλη άκρη τους βλέπω όλους, τον πατέρα μου, τη μάνα μου, τον παππού μου, σαν ξεθωριασμένες οπτασίες να με καλούν με τα χέρια απλωμένα, με μια απόγνωση βουβή, χωρίς φωνή, χωρίς μια ικμάδα ελπιδοφόρου μέλλοντος. Και τότε ξυπνώ λουσμένος στον ιδρώτα και προσπαθώ να ξανακοιμηθώ, μα του κάκου, δεν μπορώ. […] Φαντάζομαι τους προβληματισμούς σας, για την κατάστασή μου, καθώς θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές. Ίσως κιόλας να έχετε σχηματίσει μια εικόνα για τη νοητική μου κατάσταση. Μα όχι, δεν έχω αρχίσει να τρελαίνομαι, απλώς να, τελευταία η κούραση και η απόγνωση με έχουν καταβάλει λίγο περισσότερο. Τις νύχτες προτού κοιμηθώ ή, καλύτερα, προτού προσπαθήσω να κοιμηθώ, νιώθω να με παρακολουθούν. Ζωντανές σκιές! Nαι, ζωντανές σκιές παραφυλούν πίσω απ’ τις παχιές κουρτίνες και με κατατρέχουν. Όχι, όχι, σας λέω, δεν είμαι πιωμένος συνέχεια, άλλωστε τις βλέπω να περπατούν (Έκτακτο παράρτημα)

Ο ίδιος ο Παπαδάκης, άλλωστε, αναφέρει: «H μεγάλη τέχνη στο διήγημα του τρόμου είναι η κατάλληλη ατμόσφαιρα που θα δημιουργήσει ο συγγραφέας, έτσι ώστε να μπορέσει να επηρεάσει την ψυχολογία του αναγνώστη, μεταφέροντάς τον στον τόπο της εξιστόρησης, και ο τρόμος που θα του προκαλέσει, ο οποίος είναι το αποτέλεσμα των έντεχνων εναλλαγών στην αφήγηση, των υπαινικτικών περιγραφών και των αναπάντεχων εξελίξεων. Η αηδία που προκαλείται από ωμές περιγραφές, κυρίως σύγχρονων συγγραφέων, και η πλήρως ρεαλιστική αναπαράσταση βίαιων ή και αποκρουστικών σκηνών, τις περισσότερες φορές προκαλούν περισσότερο αποστροφή παρά οτιδήποτε άλλο».[3]

Ο συγγραφέας έχοντας θεωρητική κατάρτιση στη λογοτεχνία του φανταστικού, επιτυγχάνει να περάσει στις Ακατονόμαστες εξομολογήσεις και στην πράξη τη γνώση που προέρχεται από την επαφή του με το είδος. Τα αφηγήματά του γεμάτα φαντασία, παλμό και ζωντάνια είναι βέβαιο ότι θα κρατήσουν σε εγρήγορση τον αναγνώστη και θα αποζημιώσουν τους λάτρεις του είδους της λογοτεχνίας του φανταστικού.

---

[1]Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Οι δρόμοι του φανταστικού, θεωρητικές προσεγγίσεις, απόψεις και διηγήματα, Οξύ, Αθήνα 2007, σ. 72
[1] Ό.π., σ. 83   
[1] Ό.π., σ. 83