ΣΤΗ ΣΟΦΡΩΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΙΚΙΑ - Φρ. Κάφκα, ΚΙΧΛΗ

ΣΤΗ ΣΟΦΡΩΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΙΚΙΑ – ΚΑΦΚΑ – 1919

Ένα εξαιρετικό διήγημα του Κάφκα, γραμμένο την ίδια περίπου εποχή με τη «Δίκη» (1914) στις απαρχές του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. (κυκλοφόρησε τελικά τον Οκτώβριο του 1919). Η κεντρική ιδέα πάντα η ίδια. Ο άνθρωπος που βρίσκεται ανήμπορος μπροστά τα πλοκάμια της εξουσίας, της όποια εξουσίας, είτε γραφειοκρατικής, είτε στρατιωτικής. Ένας στρατιώτης καταδικάζεται σε θάνατο «δι ασήμαντον αφορμή». Η εκτέλεση του θα γίνει από ένα παράξενο μηχάνημα. Επίσης υπάρχει ένας στρατιώτης εκτελεστής, ένας αξιωματικός που συντονίζει την διαδικασία και ο βασικός ήρωας, ένας ταξιδιώτης που καλείται να σταθεί θεατής στην εκτέλεση. Ο τόπος εκτέλεσης είναι μια γαλλική σωφρονιστική αποικία.

Ο κατάδικος κλασικό καφκικό πρότυπο. Ο άνθρωπος ρομπότ που υποτάσσεται στη μοίρα του χωρίς καμία προσπάθεια αντίστασης απέναντι στην φριχτή μοίρα που τον περιμένει. Στο πρόσωπο του αξιωματικού αντανακλάται όλη η απανθρωπιά της νέας τεχνολογικής εποχής, όχι με την έννοια μιας κακίας, αλλά με μια χειρότερη. Την αδιαφορία και την έλλειψη κάθε ηθικού συναισθήματος. Ανταλλάσσει απόψεις με τον ταξιδιώτη σε ότι αφορά την εκτέλεση, λες και πρόκειται, όχι για άνθρωπο αλλά για κάποιο ζώο που οδηγείται στη σφαγή. Ο ταξιδιώτης μπορεί να διαφωνεί με την φύση του εγκλήματος που πρόκειται να έρθει σε πέρας, αλλά με τον τρόπο του, της παθητικής αντίστασης γίνεται κι εκείνος συνένοχος σε αυτό.

Η αλληγορία του διηγήματος είναι συγκλονιστική. Ο εκδότης Κουρτ Βόλφ του γράφει το 1918: «Θέλω να σας προτείνω να εκδώσουμε αυτό το αφήγημα. Το οποίο αγαπώ ιδιαιτέρως, αν και η αγάπη μου είναι ανάμεικτη με κάποια φρίκη και τρόμο για τον βαθμό θηριωδίας του φρικαλέου περιεχόμενού του…»

Ο κυνισμός στην περιγραφή κατά την εκτύλιξη της υπόθεσης αντανακλά τον σύγχρονο τρόπο σκέψης των ανθρώπων της εποχής εκείνης, των ευρωπαίων που επιθυμούν σφόδρα τον Μεγάλο Πόλεμο στην αυγή της νέας τεχνολογικής εποχής.  Μέσα σε αυτό το αδηφάγο σύστημα που γιγαντώνεται ο Κάφκα αποδεικνύεται προφητικός. Εκτός από τους πρωταγωνιστές, συνυπεύθυνοι είναι και ο αμέτοχοι, οι αδρανείς, οι φοβισμένοι εκείνοι που παρακολουθούν χωρίς να  προσπαθούν να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. (Ο ταξιδιώτης εν προκειμένω στο αφήγημα).

Μτφρ: Βασίλης Τσάλης

«Ο ταξιδιώτης σκέφτηκε: Η εμπλοκή σε ξένες υποθέσεις δημιουργεί πάντοτε προβλήματα. Δεν ήταν πολίτης της σωφρονιστικής αποικίας, αλλά ούτε καν πολίτης  του κράτους στο οποίο αυτή ανήκε. Αν επιχειρούσε να ασκήσει κριτική ή και να υπονομεύσει τις διαδικασίες εκτέλεσης των ποινών, θα μπορούσε κάποιος να του πει: «Είσαι ξένος μην ανακατεύεσαι». Και δεν θα είχε τίποτα να αντιτάξει, παρά μόνο να προσθέσει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούσε να αναμειχθεί ,καθώς σκοπός του ταξιδιού ήταν να μελετήσει και όχι να αλλάξει τις διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης ξένων κρατών».