ΠΕΡΙ ΖΗΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΦΘΟΝΟΥ

ΠΕΡΙ ΖΗΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΦΘΟΝΟΥ

Δεν υπάρχει ανθρώπινη οντότητα που να μην έχει νοιώσει το αίσθημα της ζήλιας. Είναι κάτι που δεν μπορεί κάποιος να το ελέγξει, σε πρώτο επίπεδο ενδογενούς αντίδρασης διότι είναι ανακλαστική αίσθηση και συμβαίνει συνήθως όταν κάποιος επιτυγχάνει σε κάτι που οι άλλοι δεν έχουν κατορθώσει, ή έχει μια σημαντική (σε αρκετές περιπτώσεις και μικρή) επιτυχία. Αυτό που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι η συχνότητα που νοιώθει αυτό το αίσθημα καθώς και η διαβάθμιση.  Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι που δεν ζηλεύουν κάποιους άλλους, είτε γιατί τους αγαπούν πολύ και αληθινά, είτε γιατί οι ίδιοι έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα επιτυχίας. Ακόμα κι αυτό όμως δεν είναι απόλυτο,  ότι ζήλια υπάρχει όταν ένα άτομο υστερεί σε κάτι έναντι του άλλου. Υπάρχουν περιπτώσεις που απλά δεν επιθυμεί να τον φτάσει ο άλλος σε επιτυχία (πλούτο, δόξα κλπ) ή θέλει να τον ξεπεράσει. Όπως έγραψε ο Μπ. Ράσσελ (1871-1970) : «Ο Ναπολέων φθονούσε τον Καίσαρα, ο Καίσαρας φθονούσε τον Μέγα Αλέξανδρο και ο Αλέξανδρος, τολμώ να πω, φθονούσε τον ανύπαρκτο Ηρακλή»,  

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά στις αντιδράσεις των ανθρώπων που ζηλεύουν, όπως:

1)      Αποφεύγει να ρωτήσει για τα επιτεύγματα του άλλου, ενώ μπορεί να μονοπωλεί τη συζήτηση με δικά του θέματα.

2)      Αποφεύγει να κοιτάξει στα μάτια τον άλλον και στρέφει αλλού του βλέμμα, όταν σε μια συζήτηση ο άλλος ανακοινώνει μια επιτυχία του.

3)      Όταν – σε καποιες περιπτώσεις -ακούει τις επιτυχίες του άλλου, προσπαθεί να αλλάξει συζήτηση γρήγορα και σχεδόν ποτέ δε σχολιάζει. Μερικές φορές, μπορεί να σχολιάσει υπερβολικά θετικά (με τρόπο προσποιητό), έτσι ώστε να καλύψει το μέγεθος της ζήλιας που νοιώθει.

Η ζήλια σε πολλές περιπτώσεις γίνεται φθόνος. Ο φθόνος όπως λέει ο Νίτσε, είναι απόκτημα κακίας, διότι είναι ένα βήμα περισσότερο από τη ζήλια. Ο φθονερός επιθυμεί το κακό του άλλου. Δεν του αρκεί που δεν μπορεί να αποκτήσει αυτά που έχει ο άλλος ή να πετύχει αυτά που ο άλλος έχει κατορθώσει. Δεν πρέπει να εμπλέκουμε τη ζήλια ή το φθόνο στην αντικειμενική κριτική κάποιων σε σχέση με θέματα που αφορούν το κοινωνικό γίγνεσθαι. Π.χ το να ασκήσει κριτική ένας χαμηλόμισθος (με πτυχίο πανεπιστημίου) στο κράτος σε σχέση με κάποιον άλλο εργαζόμενο που αμείβεται πολλαπλάσια ενώ έχει τα ίδια τυπικά προσόντα. Αυτή η κριτική εμπεριέχει το αίσθημα της αδικίας και όχι της ζήλιας σαν πρωτογενή παράγοντα αντίδρασης.

Ο ζηλιάρης ή ο φθονερός είναι άνθρωποι που δεν θα παραδεχθούν ποτέ ότι ζηλεύουν ή ότι επιθυμούν το κακό του άλλου. Στην καλύτερη περίπτωση, κάποιος θα πει: «Ε, ναι έχω ζηλέψει αλλά με την καλή έννοια. Με παρακίνησε η επιτυχία του Χ, για να επιτύχω κι εγώ το ίδιο, αλλά ποτέ δε θα ήθελα το κακό του». Αν προσβάλει κάποιος έναν άνθρωπο κατηγορώντας τον για ζήλια, η πλέον πιθανή αντίδραση του άλλου θα είναι: «Εγώ, να ζηλέψω; Να ζηλέψω ΕΓΩ αυτόν; Τι να ζηλέψω από αυτόν, που…» και θα συνεχίσει απαριθμώντας αρνητικά επιχειρήματα για να τεκμηριώσει το λόγο του.

Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις ζήλιας το άτομο σωματοποιεί τα αρνητικά συναισθήματά του και νοιώθει πονοκέφαλο, ζαλάδα ή αρρωσταίνει. Ο φθόνος είναι αρρώστια. Η μάχη απέναντι στο φθόνο δεν είναι εύκολη πάντα. Είναι δύσκολο να μπορέσει ο άνθρωπος να δεχθεί τις επιτυχίες ή τα αποκτήματα κάποιου συνανθρώπου του, ειδικά αν τον θεωρεί κατώτερο του. Σε πολλές περιπτώσεις η ζήλια «φυτεύεται» με ασφάλεια από τους γονείς στα παιδιά μέσα στο σπίτι, όταν συγκρίνουν τις επιτυχίες των παιδιών τους με εκείνες των συμμαθητών τους. Ο ασφαλέστερος  τρόπος να αντιμετωπίσει κάποιος τη ζήλεια ή το φθόνο είναι η εστίαση στα θετικά που έχει κατακτήσει στη ζωή του και η συνεχής στοχοθεσία. Έτσι παραμένει προσηλωμένος στο δικό του μονοπάτι ζωής.

Ένας άνθρωπος πραγματικά φιλοσοφημένος, ασκημένος στην εμπειρία της ζωής δε ζηλεύει. Δε ζηλεύει, όχι μόνο διότι γνωρίζει πως είναι νόμος στη ζωή: «Ότι κάποιος κάπου κερδίζει και κάπου χάνει» - συνεπώς κι αυτοί που φέρονται ως κερδισμένοι έχουν υποστεί απώλειες σε άλλους τομείς που ο ίδιος δεν έχει - αλλά διότι έχει συνειδητοποιήσει τη ματαιότητα των αρνητικών συναισθημάτων που διαχέουν η ζήλια και ο φθόνος. Στην χειρότερη περίπτωση, αν δε χαίρεται με την επιτυχία των άλλων, απλά, αδιαφορεί και κοιτάζει μόνο πόσο μπορεί ο ίδιος να γίνει καλύτερος ή να βελτιωθεί σε σχέση με αυτό που είναι ήδη. Αυτοί οι άνθρωποι είναι λίγοι, είναι άνθρωποι με ποιότητα και υψηλή αρετή.

Ο φθόνος είναι το έλκος της ψυχής (Σωκράτης)

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης

ΤΟ ΨΩΝΙΟ

«ΤΟ ΨΩΝΙΟ»

Όσοι κομπάζουν για επιτυχίες τους και πάντα πιο πολλά επιθυμούν, χάνουν (αργότερα) την ευτυχία τους Θουκυδίδης

Συνήθως όταν χαρακτηρίζεται ένας άνθρωπος σαν «ψώνιο», η έννοια έχει τρεις καταγραφές.

1)      Η πλέον καλοπροαίρετη είναι όταν κάποιος παθιάζεται με κάτι. Π.χ «Αυτός έχει το ψώνιο του, τον μοντελισμό» ή «είναι μεγάλο ψώνιο με τα comics» ή «το ψώνιο που έχει ο Ψ με τη γυμναστική ξεπερνάει κάθε όριο».

2)      Το «ψώνιο», με τη έννοια του γραφικού. Είναι άνθρωποι ενασχολούμενοι με ένα αντικείμενο στο οποίο έχουν αποτύχει και θεωρούν οι ίδιοι ότι είναι σπουδαίοι ή ότι έχουν κατακτήσει σημαντικά πράγματα. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αλλά στην πραγματικότητα έχει αποδειχθεί κατώτερος των περιστάσεων.

3)      Το «ψώνιο» με την έννοια του «καβαλημένου καλαμιού». Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κατακτήσει χρήματα, δόξα ή σημαντικές θέσεις στον κοινωνικό βίο και έχουν χάσει κάθε αίσθηση ανθρωπιάς, ταπεινότητας και σεμνότητας. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η έπαρση και η αλαζονεία. Φυσικά πάντα γνωρίζουν πώς να αλλάζουν μάσκα ανάλογα με ποιον συναναστρέφονται. Το άτομο αυτό πιθανόν πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Τα χαρακτηριστικά του όπως θα δούμε μπορούν να εκφραστούν ποικιλότροπα.

Ξεπερνώντας την πρώτη καταγραφή η οποία εμπεριέχει και το σπόρο της θετικότητας, μπορούμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ των άλλων δυο περιπτώσεων.

Το ψώνιο με την έννοια του γραφικού, γίνεται εύκολα αντιληπτό. Μιλάει συχνά για τον εαυτό του και για τα «επιτεύγματά» του. Σουλατσάρει στις εκδηλώσεις ή στις συνεστιάσεις που γίνονται και οι άλλοι προσπαθούν να τον αποφύγουν με ψεύτικα χαμόγελα. Είναι κάποιος παλαιομοδίτης ποιητής ή ξεπεσμένος αριστοκράτης των βορείων προαστίων (αλλά χωρίς χρήματα). Μπορεί να είναι και ο/η συνάδελφος μας στη δουλειά που μιλάει συνέχεια για τον εαυτό του και παρουσιάζει ως σημαντικά τα ασήμαντα. Ο ίδιος δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την προσπάθεια αποφυγής του από τους άλλους. Προσπαθεί να τους προσεγγίσει και να κερδίσει την εύνοια τους ή έστω μια καλή κουβέντα για «το έργο του». Χρησιμοποιεί εκφράσεις, όπως: «ο φίλος μου ο Χ», όταν πρόκειται για πρόσωπα «αναγνωρισμένα», ενώ δεν φαίνεται να απογοητεύεται ποτέ. Όταν κάποιος του μιλήσει ειλικρινά, για την ματαιότητα του να προσπαθεί και ότι σπαταλιέται άδικα, είτε τον αποκλείει, είτε επικαλείται το «βρώμικο σύστημα» ή το «άδικο κατεστημένο». Δεν αποκλείεται κάποτε να βρισκόταν στην επικαιρότητα και όταν έχασε τη λάμψη του να τον εγκατέλειψαν όλοι. Αν είναι γυναίκα και δη εμφανίσημη τα δεδομένα λίγο διαφοροποιούνται ως προς την αποφυγή, αλλά στην πραγματικότητα τα βαθύτερα συναισθήματα που προκαλεί είναι: αντιπάθεια και αποστροφή.

Το «ψώνιο» με την έννοια του καβαλημένου καλαμιού αποτελεί μια ενδιαφέρουσα για μελέτη προσωπικότητα. Μπορεί να είναι ένας πλούσιος επιχειρηματίας, ένας εκδότης, ένας βραβευμένος συγγραφέας, ή ένας ευπώλητος και διάσημος συγγραφέας, ένας ηθοποιός ή ένας τραγουδιστής, ένας μεγαλοδημοσιογράφος. Γενικότερα κάποιος που κατέχει μια θέση κοινωνική και αναγνωρίσιμη.  Αν και τα παραπάνω παραδείγματα έχουν διαφορές μεταξύ τους στην εξωτερίκευση της έπαρσης, υπάρχουν ωστόσο σημάδια κοινά, όπως:

α)  Είναι καχύποπτος στις προσεγγίσεις από αγνώστους. Είναι συνοφρυωμένος ή φοράει ένα ψεύτικο χαμόγελο και όταν αυτός που τον πλησιάσει «δεν του κάνει» βρίσκει ένα πρόσχημα για αποφυγή. Δεν έχει χρόνο για χάσιμο. Η ζωή του είναι πολύτιμη για να την αναλίσκει σε άχρηστες συστάσεις ή συζητήσεις. Έχει τον μόνιμο φόβο ότι αυτός που θα τον πλησιάσει «κάτι θέλει να πάρει» και ότι οι γαλιφιές και οι εκφράσεις θαυμασμού αποσκοπούν κάπου. [Σε αυτό πολλές φορές έχει δίκιο].

β) Τονίζει την σπουδαιότητα των επιτευγμάτων του, συνήθως μέσα από «κακουχίες και δύσκολες συνθήκες». Αυτή η εκμυστήρευση όμως γίνεται μόνο σε στενό κύκλο «φίλων» και κατόπιν πιέσεων μιας και «δεν μιλάει για τον εαυτό του». Παίζει με επιτυχία θέατρο. Παριστάνει τον ταπεινό, ενώ μέσα του κρύβει ένα τέρας αλαζονείας.

γ) Αρέσκεται στη μείωση των «ανταγωνιστών», είτε επιχειρηματιών, είτε συγγραφέων, είτε δημοσιογράφων κλπ. Μείωση με καυστικά σχόλια για την προσωπική τους ζωή αλλά και για τον «δόλιο τρόπο με τον οποίο ανελίχθηκαν». Ο ίδιος αποτελεί πάντα πρότυπο «ήθους» και ακεραιότητας.

δ) Αρέσκεται σε παρέες με αναλόγου ύφους συνδαιτυμόνες ή «κατέχοντες καίρια θέση» και αναλίσκεται σε θυμοσοφίες ή σε στοχαστικές διατυπώσεις και γίνεται θαυμαστός για το «εσωτερικό του βάθος». Αυτά όμως τα στοιχεία αποτελούν προκάλυμμα για να κερδίσει το θαυμασμό της ομήγυρης των θαυμαστών.  Μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος φιλάνθρωπος (και να βάζει άλλους να το διατυμπανίζουν), ή σπουδαίος συγγραφέας (η ευαισθησία και η λεπτότητα των θεμάτων που καταπιάνεται να μην έχει ουδεμία σχέση με το χαρακτήρα του). Μπορεί να είναι σκοτεινός αλλά και κακός άνθρωπος.

ε) Αν κατέχει καίρια θέση θα αρχίσει τις εξυπηρετήσεις σε «αυτούς που έχει ανάγκη» και θα κάνει ότι δεν ξέρει τους μέχρι πρότινος φίλους του. Γενικότερα προσπαθεί  να εξυπηρετήσει, όσο το δυνατόν περισσότερους – όχι από ανιδιοτέλεια και αγνό σκοπό – αλλά για να αυξήσει όσο το δυνατόν την αυλή του και τους «υποτακτικούς» του.

στ) Αν δεχθεί παρατήρηση ότι δεν απαντάει στο τηλέφωνο, σε προσκλήσεις, σε επιστολές, σε αποστολές βιβλίων (φυσικά θα ανταποκριθεί σε οτιδήποτε θεωρεί ότι τον εξυπηρετεί) κλπ. η απάντηση θα εκστομιστεί με ύφος ταπεινό και  απολογητικό: «Δεν έχω καθόλου χρόνο, δε μου μένει χρόνος ούτε για να πάω στην τουαλέτα…». Φυσικά αναρτά post στα κοινωνικά δίκτυα αντλώντας εκατοντάδες like, και θετικά σχόλια από τον «όχλο» αλλά ποτέ δεν απαντά, διότι «δεν έχει χρόνο». Επιθυμεί να βρίσκεται διαρκώς στο επίκεντρο της προσοχής.

ζ) Αν είναι πλούσιος η κουβέντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα οδηγηθεί στα αποκτήματα του και την περιουσία του. Το πόσα σπίτια βρίσκονται στην κατοχή του, πόσα ακίνητα έχει παραχωρήσει στα παιδιά του, σε ποια εστιατόρια ή στέκια συχνάζει τις τεράστιες και συνεχείς επιτυχίες του στο άλλο φύλο κλπ. Η λίστα δεν έχει τελειωμό.

Το ενδιαφέρον σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι το «ψώνιο» με την οποιαδήποτε ιδιότητα δεν έχει ενσυναίσθηση της κατάστασής του. Θεωρεί, ότι οι άλλοι ζηλεύουν την επιτυχία του και τον επιβουλεύονται για «όλα αυτά που έχει πετύχει». Οποιαδήποτε παρατήρηση ή μομφή από κοντινό του πρόσωπο θεωρείται απαράδεκτη και απορριπτέα. Συνήθως κάτω από τη μάσκα της επιτυχίας, της δόξας και των χρημάτων κρύβεται μια διαταραγμένη προσωπικότητα, συνήθως ναρκισσιστικού, ενίοτε και οιστριονικού τύπου.

Όποιος προσπαθεί να φαίνεται κάτι, διαβεβαιώνει τον άλλον ότι είναι ασήμαντος Λάβατερ

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης

ΛΑΞΕΥΤΗΣ ΤΟΠΙΩΝ - ΜΠ. ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ (ποίηση Γιώργου Πολ. Παπαδάκη)

                 ΛΑΞΕΥΤΗΣ ΤΟΠΙΩΝ

Εξαιρετικά πεζόμορφα ποιήματα, γεμάτα φιλοσοφία και ευαισθησία

  Πολυσχιδής ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, το συγγραφικό του έργο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα: ποίηση, πεζογραφία, δοκίμια-μελέτες, θέατρο-παραμύθι και… κόμικς , κάτι καθόλου συνηθισμένο. Έχουμε γράψει για εννέα βιβλία του, και συγκεκριμένα: «Οι δρόμοι του φανταστικού», «Ακατονόμαστες εξομολογήσεις», «Ματωμένος έρωτας», «Μου είπαν… Συνεντεύξεις με 64 προσωπικότητες του πνεύματος και της τέχνης», «Προσεγγίσεις στον ευρωπαϊκό πολιτισμό», «Νέα ατραπός» «Κώστας Δαβουρλής, ο Πελέ της Ευρώπης», «Ο Μανόλης Πρατικάκης στο φως της διαλεκτικής» και το συλλογικό «Οι ήρωες του Στέλιου Ανεμοδουρά».  Σειρά έχει σήμερα η ποιητική του συλλογή «Λαξευτής τοπίων». 

  Τα ποιήματα του Παπαδάκη είναι όλα τους πεζόμορφα, και κανένα τους δεν υπερβαίνει τη μισή σελίδα. Το γεγονός ακριβώς ότι είναι όλα τους πεζόμορφα με οδήγησε στην εξής συνειδητοποίηση: η πεζομορφία είναι η ακραία συνέπεια της σύγχρονης ποίησης. Ο στίχος με το μέτρο, την ομοιοκαταληξία και τα στιχουργικά σχήματα είναι χαρακτηριστικό της παραδοσιακής ποίησης. Ο «ελεύθερος» στίχος της σύγχρονης ποίησης, χωρίς μέτρο και ομοιοκαταληξία (εμφιλοχωρεί κάποιες φορές ασυνείδητα ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, αλλά και άλλα μέτρα) αποτελεί κατάλοιπο της παραδοσιακής, κάτι σαν ποιητική σκωληκοειδή απόφυση. Η πεζομορφία τελικά είναι η ακραία συνέπεια της σύγχρονης ποίησης. Ο Μανόλης Πρατικάκης για παράδειγμα καταφεύγει όλο και συχνότερα σ’ αυτήν.

  Η πυκνότητα, η τολμηρή εικονοποιία, η πρωτότυπη μεταφορά και ο συμβολισμός, συχνά ο νεολογισμός, αποτελούν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ποίησης. Κάποιες φορές αφηγηματική, πολύ συχνότερα όμως ενδοσκοπική, εξομολογητική και «δοκιμιακή», και αρκετά συχνά επίσης διακειμενική, αποτελεί την ηφαιστειακή λάβα της ποιητικής έκρηξης. Είναι προϊόν κυρίως αιφνίδιας έμπνευσης και όχι μιας προγραμματικής ενασχόλησης, όπως συμβαίνει με την πεζογραφία.

  Θα μείνουμε στο τελευταίο, τον διακειμενικό της χαρακτήρα, που είναι ιδιαίτερα έντονος στα ποιήματα αυτά του Παπαδάκη. Όμως δεν περιφρονεί τον μη επαρκή αναγνώστη ούτε κολακεύει τον επαρκή με το να τον αφήσει να ανακαλύψει μόνος του τα διακείμενα. Σε κάθε διακειμενική αναφορά παραθέτει και παραπομπή, και όλες μαζί βρίσκονται στο τέλος της συλλογής. Το ίδιο κάνει και ο Τάσος Γουδέλης, στην πεζογραφία αυτός, όπως σημειώσαμε και στην ανάρτησή μας για το τελευταίο του βιβλίο «Απόσταση αναπνοής». Όμως να δώσουμε το λόγο στην ποιητή. Θα παραθέσουμε το δοκιμιακό «Η ζωή μας». 

  «Μια κλωστή η ζωή μας ευλύγιστη. Κάποτε στητή και ρωμαλέα, παριστάνει το σκοινί. Σε δυο σταθερά δοκάρια της αβύσσου ταλαντεύεται, χορδή κιθάρας που πάλλεται στου ανέμου το ρυθμό. Πρόσεξε, μην παίζεις δυνατά την κιθάρα σου. Η χορδή μπορεί να σπάσει. Η άβυσσος διψάει για μουσική, τα σωθικά της από μαύρο αχάτη κατοικούνται. Η άβυσσος η μαυροφόρα, με τα ρεμβώδη μάτια και το πένθιμο παρελθόν, έχει λόγους να ποθεί το τέλειο κρεσέντο» (σελ. 11).

  Ο επαρκής αναγνώστης (καμιά φορά είμαι τέτοιος) μπορεί να κάνει τους δικούς του συνειρμούς, ίσως ερήμην του ποιητή-συγγραφέα. Διαβάζοντας τα παραπάνω θυμήθηκα την τρίτη προσευχή της ψυχής στον «Φτωχούλη του θεού», που ο Καζαντζάκης την παρομοιάζει με χορδή, όμως όχι μουσικού οργάνου αλλά τόξου: «παρατέντωσέ με κι ας σπάσω». Η άβυσσος, που στο ποίημα αυτό τη συναντάμε τρεις φορές, είναι από τις αγαπημένες λέξεις του Καζαντζάκη.

  «Μια έκρηξη του Όλου η Αλήθεια με μυριάδες πτυχώσεις» (σελ. 12) καταλήγει αποφθεγματικά στο ποίημα «Η αλήθεια».

  Να παραθέσουμε και αυτό το εξαιρετικό, που βρίσκεται στο τέλος του ποιήματος «Σημάδι ζωής»:

  «Αυτό θα πει ανδρεία. Να συνεχίζεις έχοντας τα πάντα χάσει» (σελ. 17).

  Όταν προβλέπουν…

  Η μνήμη στοιχειώνει τους ποιητές, και συχνά γράφουν γι’ αυτήν. «Το σεντούκι» τελειώνει με δυο εξαίσιες μεταφορές: «Η κάμαρα παλιό ιστιοφόρο και το μπαούλο άγκυρα στις μνήμες».

  Το «εφέ τέλους» για το οποίο έχω γράψει κάποιες φορές σπάνια είναι συνειδητό. Βλέπω εδώ ότι έχω υπογραμμίσει άλλη μια τελευταία πρόταση, από το ποίημα «Οργασμός». «Μια σειρά από οργασμούς οι ελπίδες μας» (σελ. 28). Και οι δυο πρώτες προτάσεις του ποιήματος: «Μετά από κάθε οργασμό σβήνει ένα όνειρο. Μόνη ελπίδα ο επόμενος». Post coitum omnia animalia trista sunt έλεγαν οι ρωμαίοι. Μετά τον οργασμό όλα τα ζώα είναι μελαγχολικά. Αλλά αυτά εκεί, δεν το βάζουν κάτω, αναζητούν τον επόμενο.

  Διαβάζω: «Κάτι τέτοιες στιγμές είναι που εύχεσαι να πεθάνεις να δεις ποιοι θα σε κλάψουν» (σελ. 25).

  Και θυμήθηκα: «Άχι και ας επόθαινα κι ο θάνατός μου να ’το/ κι ύστερα να ’ναι ψόματα να δω ποιος μ’ ελυπάτο». Το δίστιχο αυτό το έλεγε πολλές φορές η συγχωρεμένη η γιαγιά μου. 

  Εξαιρετική και αυτή η ποιητική του Παπαδάκη, ίσως η καλύτερή του, όπως και ο «Λιθοξόος» του Μανόλη Πρατικάκη (αυτός λαξεύει πέτρες, του Γιώργου τοπία) για την οποία κάποιοι αποφαίνονται το ίδιο, ότι είναι η καλύτερή του· του ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη.  

  Και οι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι που λέγαμε:

Με το κεφάλι ελαφιού που με καθοδηγούσε (σελ. 15).

Εκεί που ο ήλιος δεν περνά και το γεράκι φεύγει (σελ. 22)

Στοχάζεται τα νιάτα του. Χυμός από σταφύλι (σελ. 23)

Κατάλαβα όταν σκόνταψα στο μαύρο της φουστάνι (σελ. 24)

Το σώμα μου λικνίζεται σαν μεθυσμένη θλίψη (σελ. 31)

  Όπως είπαμε, παρεισφρέουν συχνά και άλλα μέτρα, όπως οι τέσσερις τροχαίοι που έπεσαν στην αντίληψή μας: «έχει λόγους να ποθεί το τέλειο κρεσέντο (σελ. 11), «Πόση μνήμη σε μια πέτρα» (σελ. 14), «Στη γωνιά του καφενείου ένας γέροντας μονάχος» (σελ. 23) και τέλος «άλλα πάντα συναντώνται, στο κατέβασμα της σκάλας» (σελ. 39).

Μπάμπης Δερμιτζάκης - Dr. φιλολογίας

    

ΛΑΞΕΥΤΗΣ ΤΟΠΙΩΝ - ΤΑΣΟΣ ΦΑΛΚΟΣ (ποίηση Γιώργου Πολ, Παπαδάκη)

                         ΛΑΞΕΥΤΗΣ ΤΟΠΙΩΝ

Στον Λαξευτή τοπίων, το ωριμότερο ως τώρα (ποιητικό βιβλίο του, ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης επιδίωξε πραγματικά υψηλό στόχο, τον δυσκολότατο συνδυασμό, στοχασμού, φιλοσοφίας και ποιητικής ορμής. Ο ποιητής κράτησε με μέτρο μια καλή ισορροπία ανάμεσα στα δύο, με τη ζυγαριά να γέρνει προς την ποίηση. Στις περιπτώσεις αυτές δεν θα αναζητήσουμε πρωτοτυπία των φιλοσοφικών ιδεών, αλλά την γνήσια βίωση και την ένταση του βιώματος. Έτσι ακριβώς παράγεται η ποίηση, από τη βίωση αισθημάτων, αλλά και ιδεών.  Ας θυμηθούμε εν προκειμένω τον Σολωμό που εμπνέεται από την Ελευθερία, την κύρια ιδέα της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και από μερικές πλευρές της ιδεαλιστικής γερμανικής φιλοσοφίας.

Κοντά στα άλλα, ο ποιητής στο έργο αυτό, με ευρηματικότητα πολλή και φαντασία,  με λόγο ρέοντα και πλούσιο  αυτοπροσωπογραφείται ψυχικά, ηθικά και υπαρξιακά με τρόπο πάντα ποιητικό. Σταματώ στο ποίημα όπου -κατ’ αναλογία προς τον Πεσσόα- αποκαλεί τον εαυτό του «Ονειροπόλο» και «μηχανή ονείρων» και όπου λέει ότι θεωρεί  τον εαυτό του «μη γήινο» (Μη Γήινος, σελ. 37). Δυσκολευόμαστε όμως να τον πιστέψουμε, όταν λίγο πιο κάτω, με τρόπο δραματικό, μας λέει πως τώρα πια τον «εγκατέλειψαν» ο φόβος και το όνειρο (Οι δύο φίλοι μου, σελ. 39). Θέλει μάλλον να εξορκίσει αυτούς τους «δύο φίλους», να μην τον επισκέπτονται τόσο συχνά.

Συνολικά έργο πολύ αξιόλογο, που σε οποιαδήποτε άλλη χώρα θα αποσπούσε σοβαρές κριτικές και λογοτεχνικές διακρίσεις.

Τάσος Φάλκος - Αρβανιτάκης - Καθηγητής Φιλοσοφίας Παν/μιου Μακεδονίας- 2018