ΤΟ ΨΩΝΙΟ

«ΤΟ ΨΩΝΙΟ»

Όσοι κομπάζουν για επιτυχίες τους και πάντα πιο πολλά επιθυμούν, χάνουν (αργότερα) την ευτυχία τους Θουκυδίδης

Συνήθως όταν χαρακτηρίζεται ένας άνθρωπος σαν «ψώνιο», η έννοια έχει τρεις καταγραφές.

1)      Η πλέον καλοπροαίρετη είναι όταν κάποιος παθιάζεται με κάτι. Π.χ «Αυτός έχει το ψώνιο του, τον μοντελισμό» ή «είναι μεγάλο ψώνιο με τα comics» ή «το ψώνιο που έχει ο Ψ με τη γυμναστική ξεπερνάει κάθε όριο».

2)      Το «ψώνιο», με τη έννοια του γραφικού. Είναι άνθρωποι ενασχολούμενοι με ένα αντικείμενο στο οποίο έχουν αποτύχει και θεωρούν οι ίδιοι ότι είναι σπουδαίοι ή ότι έχουν κατακτήσει σημαντικά πράγματα. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αλλά στην πραγματικότητα έχει αποδειχθεί κατώτερος των περιστάσεων.

3)      Το «ψώνιο» με την έννοια του «καβαλημένου καλαμιού». Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κατακτήσει χρήματα, δόξα ή σημαντικές θέσεις στον κοινωνικό βίο και έχουν χάσει κάθε αίσθηση ανθρωπιάς, ταπεινότητας και σεμνότητας. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η έπαρση και η αλαζονεία. Φυσικά πάντα γνωρίζουν πώς να αλλάζουν μάσκα ανάλογα με ποιον συναναστρέφονται. Το άτομο αυτό πιθανόν πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Τα χαρακτηριστικά του όπως θα δούμε μπορούν να εκφραστούν ποικιλότροπα.

Ξεπερνώντας την πρώτη καταγραφή η οποία εμπεριέχει και το σπόρο της θετικότητας, μπορούμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ των άλλων δυο περιπτώσεων.

Το ψώνιο με την έννοια του γραφικού, γίνεται εύκολα αντιληπτό. Μιλάει συχνά για τον εαυτό του και για τα «επιτεύγματά» του. Σουλατσάρει στις εκδηλώσεις ή στις συνεστιάσεις που γίνονται και οι άλλοι προσπαθούν να τον αποφύγουν με ψεύτικα χαμόγελα. Είναι κάποιος παλαιομοδίτης ποιητής ή ξεπεσμένος αριστοκράτης των βορείων προαστίων (αλλά χωρίς χρήματα). Μπορεί να είναι και ο/η συνάδελφος μας στη δουλειά που μιλάει συνέχεια για τον εαυτό του και παρουσιάζει ως σημαντικά τα ασήμαντα. Ο ίδιος δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την προσπάθεια αποφυγής του από τους άλλους. Προσπαθεί να τους προσεγγίσει και να κερδίσει την εύνοια τους ή έστω μια καλή κουβέντα για «το έργο του». Χρησιμοποιεί εκφράσεις, όπως: «ο φίλος μου ο Χ», όταν πρόκειται για πρόσωπα «αναγνωρισμένα», ενώ δεν φαίνεται να απογοητεύεται ποτέ. Όταν κάποιος του μιλήσει ειλικρινά, για την ματαιότητα του να προσπαθεί και ότι σπαταλιέται άδικα, είτε τον αποκλείει, είτε επικαλείται το «βρώμικο σύστημα» ή το «άδικο κατεστημένο». Δεν αποκλείεται κάποτε να βρισκόταν στην επικαιρότητα και όταν έχασε τη λάμψη του να τον εγκατέλειψαν όλοι. Αν είναι γυναίκα και δη εμφανίσημη τα δεδομένα λίγο διαφοροποιούνται ως προς την αποφυγή, αλλά στην πραγματικότητα τα βαθύτερα συναισθήματα που προκαλεί είναι: αντιπάθεια και αποστροφή.

Το «ψώνιο» με την έννοια του καβαλημένου καλαμιού αποτελεί μια ενδιαφέρουσα για μελέτη προσωπικότητα. Μπορεί να είναι ένας πλούσιος επιχειρηματίας, ένας εκδότης, ένας βραβευμένος συγγραφέας, ή ένας ευπώλητος και διάσημος συγγραφέας, ένας ηθοποιός ή ένας τραγουδιστής, ένας μεγαλοδημοσιογράφος. Γενικότερα κάποιος που κατέχει μια θέση κοινωνική και αναγνωρίσιμη.  Αν και τα παραπάνω παραδείγματα έχουν διαφορές μεταξύ τους στην εξωτερίκευση της έπαρσης, υπάρχουν ωστόσο σημάδια κοινά, όπως:

α)  Είναι καχύποπτος στις προσεγγίσεις από αγνώστους. Είναι συνοφρυωμένος ή φοράει ένα ψεύτικο χαμόγελο και όταν αυτός που τον πλησιάσει «δεν του κάνει» βρίσκει ένα πρόσχημα για αποφυγή. Δεν έχει χρόνο για χάσιμο. Η ζωή του είναι πολύτιμη για να την αναλίσκει σε άχρηστες συστάσεις ή συζητήσεις. Έχει τον μόνιμο φόβο ότι αυτός που θα τον πλησιάσει «κάτι θέλει να πάρει» και ότι οι γαλιφιές και οι εκφράσεις θαυμασμού αποσκοπούν κάπου. [Σε αυτό πολλές φορές έχει δίκιο].

β) Τονίζει την σπουδαιότητα των επιτευγμάτων του, συνήθως μέσα από «κακουχίες και δύσκολες συνθήκες». Αυτή η εκμυστήρευση όμως γίνεται μόνο σε στενό κύκλο «φίλων» και κατόπιν πιέσεων μιας και «δεν μιλάει για τον εαυτό του». Παίζει με επιτυχία θέατρο. Παριστάνει τον ταπεινό, ενώ μέσα του κρύβει ένα τέρας αλαζονείας.

γ) Αρέσκεται στη μείωση των «ανταγωνιστών», είτε επιχειρηματιών, είτε συγγραφέων, είτε δημοσιογράφων κλπ. Μείωση με καυστικά σχόλια για την προσωπική τους ζωή αλλά και για τον «δόλιο τρόπο με τον οποίο ανελίχθηκαν». Ο ίδιος αποτελεί πάντα πρότυπο «ήθους» και ακεραιότητας.

δ) Αρέσκεται σε παρέες με αναλόγου ύφους συνδαιτυμόνες ή «κατέχοντες καίρια θέση» και αναλίσκεται σε θυμοσοφίες ή σε στοχαστικές διατυπώσεις και γίνεται θαυμαστός για το «εσωτερικό του βάθος». Αυτά όμως τα στοιχεία αποτελούν προκάλυμμα για να κερδίσει το θαυμασμό της ομήγυρης των θαυμαστών.  Μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος φιλάνθρωπος (και να βάζει άλλους να το διατυμπανίζουν), ή σπουδαίος συγγραφέας (η ευαισθησία και η λεπτότητα των θεμάτων που καταπιάνεται να μην έχει ουδεμία σχέση με το χαρακτήρα του). Μπορεί να είναι σκοτεινός αλλά και κακός άνθρωπος.

ε) Αν κατέχει καίρια θέση θα αρχίσει τις εξυπηρετήσεις σε «αυτούς που έχει ανάγκη» και θα κάνει ότι δεν ξέρει τους μέχρι πρότινος φίλους του. Γενικότερα προσπαθεί  να εξυπηρετήσει, όσο το δυνατόν περισσότερους – όχι από ανιδιοτέλεια και αγνό σκοπό – αλλά για να αυξήσει όσο το δυνατόν την αυλή του και τους «υποτακτικούς» του.

στ) Αν δεχθεί παρατήρηση ότι δεν απαντάει στο τηλέφωνο, σε προσκλήσεις, σε επιστολές, σε αποστολές βιβλίων (φυσικά θα ανταποκριθεί σε οτιδήποτε θεωρεί ότι τον εξυπηρετεί) κλπ. η απάντηση θα εκστομιστεί με ύφος ταπεινό και  απολογητικό: «Δεν έχω καθόλου χρόνο, δε μου μένει χρόνος ούτε για να πάω στην τουαλέτα…». Φυσικά αναρτά post στα κοινωνικά δίκτυα αντλώντας εκατοντάδες like, και θετικά σχόλια από τον «όχλο» αλλά ποτέ δεν απαντά, διότι «δεν έχει χρόνο». Επιθυμεί να βρίσκεται διαρκώς στο επίκεντρο της προσοχής.

ζ) Αν είναι πλούσιος η κουβέντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα οδηγηθεί στα αποκτήματα του και την περιουσία του. Το πόσα σπίτια βρίσκονται στην κατοχή του, πόσα ακίνητα έχει παραχωρήσει στα παιδιά του, σε ποια εστιατόρια ή στέκια συχνάζει τις τεράστιες και συνεχείς επιτυχίες του στο άλλο φύλο κλπ. Η λίστα δεν έχει τελειωμό.

Το ενδιαφέρον σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι το «ψώνιο» με την οποιαδήποτε ιδιότητα δεν έχει ενσυναίσθηση της κατάστασής του. Θεωρεί, ότι οι άλλοι ζηλεύουν την επιτυχία του και τον επιβουλεύονται για «όλα αυτά που έχει πετύχει». Οποιαδήποτε παρατήρηση ή μομφή από κοντινό του πρόσωπο θεωρείται απαράδεκτη και απορριπτέα. Συνήθως κάτω από τη μάσκα της επιτυχίας, της δόξας και των χρημάτων κρύβεται μια διαταραγμένη προσωπικότητα, συνήθως ναρκισσιστικού, ενίοτε και οιστριονικού τύπου.

Όποιος προσπαθεί να φαίνεται κάτι, διαβεβαιώνει τον άλλον ότι είναι ασήμαντος Λάβατερ

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης