ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ
ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ (Ιάσων Ευαγγέλου, κριτική, 2005)
Από τις εκδόσεις «ΟΞΥ», (Αθήνα, 2005),, κυκλοφόρησε ένα
βιβλίο σταθμός στη Λογοτεχνία του Φανταστικού: «Οι Δρόμοι του Φανταστικού» με πολύ αξιόλογα θεωρητικά κείμενα και
δοκίμια πολλών αξιόλογων πνευματικών ανθρώπων και με τέσσερα δοκιμιακά
μελετήματα του ίδιου του συγγραφέα. 1) Εισαγωγή στο Φανταστικό 2) Η έννοια του
τρόμου στο φανταστικό 3) Ο λογοτέχνες του αλλόκοτου: Εντγκαρ Αλλαν Πόε, Χάουαρντ
Φίλιππς Λάβραφτ και 4) Ο πρωτοπόρος του
φανταστικού Έρνεστ Χόφμαν.
Τόσο η «Εισαγωγή στη Φανταστική λογοτεχνία», όσο και η
εστίαση στα πρόσωπα και το έργο των πρωτοπόρων - θεμελιωτών θεμελιωτών της, από τον συγγραφέα
Γιώργο Πολ. Παπαδάκη είναι άψογη από την άποψη της γλωσσικής διατύπωσης, των
ιστορικών στοιχείων, της διεισδυτικής έρευνας και ψυχολογικής ανάλυσης των
μορφών και της δημιουργίας των λογοτεχνών που σκιαγραφεί. Η σωστή τοποθέτηση
των θεωρητικών απόψεων, η οικονομία του ύφους και η εγκυκλοπαιδική
τεκμηρίωσηπου διαπιστώνει κανείς στα κείμενα του συγγραφέα, είναι από τα βασικά
στοιχεία που κάνει το βιβλίο αυτό ευκολοδιάβαστο, όσο και ένα θησαύρισμα
γνώσεων, κρίσεων και τέρψεων.
Το βιβλίο εμπεριέχει – μεταξύ των άλλων – κι ένα διήγημα του
συγγραφέα: «Τα όνειρα στο σπίτι, βόρεια του Πλάντον». Σε αυτό διακρίνει κανείς
εκτός από την αφηγηματική αρτιότητα του λογου, την υποβολή των προσώπων και των
επεισοδίων , την έξαρση της λεπτομέρειας, την ευρηματική εικονοπλασία, και
προπαντώς την εξισορρόπηση που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στο τραγικό και το
τερατώδες. Είναι γνωστό πως οι «αισθητικές κατηγορίες» ( που συνθέτουν την
συγκίνηση μας όταν αντικρύζουμε το «Ωραίο»)
είναι – μαζί με τις αποχρώσεις τους – πάρα πολλές που η κλασική διαίρεση
τις συγκεντρώνει σε τέσσερεις ενότητες: Το υπέροχο,
το χαριτωμένο, το τραγικό, το κωμικό. Μέσα στην περιοχή του τραγικού (που
είναι το έντονα λυπηρό, το δραματικό, το φριχτό) και στον ακραίο χώρο της βρίσκεται το τερατώδες
(που είναι το φρικιαστικό, το θηριώδες, το απωθητικό, το μακάβριο, grand guinolesque, το οποίο στην υπερβολή του παύει
πλέον να είναι αισθητικό και γίνεται αντιαισθητικό). Τα τερατώδη θέματα μας προκαλούν
τρομερή έκπληξη και δυσάρεστο φόβο, αλλά όχι αισθητική συγκίνηση ή ηθική αγωγή της
ψυχής ( κυρίως όταν αυτά τα θέματα υψώνονται σε αυτοσκοπό). Αποβλέπουν μόνο
στην νευρική διέγερση – έως το παθολογικό – και όχι στην «κάθαρση της ψυχής» σε «δι ελέου και φόβου» κατά τον Αριστοτέλη.
Ο Παπαδάκης βρίσκει την τέλεια ισορροπία, δημιουργώντας την κατάλληλη
ατμόσφαιρα της εποχής του 19ου αιωνα, χωρίς να φτάνει στην υπερβολή,
με μόνο γνώμονα την δημιουργία σασπένς και μυστηρίου. Έτσι δημιουργεί
πραγματική αισθητική απόλαυση.
Ιάσων Ευαγγέλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου