Η ΔΙΚΗ

ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ – Η ΔΙΚΗ

Η «Δίκη» θεωρείται ένα από τα «μεγαλύτερα» βιβλία του 20^ου αιώνα. Ο Κάφκα εισάγει το γραφειοκρατικό παράλογο, την παραδοξότητα και το απρόσωπο περιβάλλον μιας σύγχρονης κοινωνίας. Ο Γίοζεφ Κ. συλλαμβάνεται και απορεί γιατί έγινε αυτό. Ορίζεται δικάσιμος για την υπόθεση του και ακόμα δεν έχει αντιληφθεί  το λόγο. Αυτή η απορία θα τον ακολουθεί μέχρι το τέλος, όπως και στον ίδιο τον αναγνώστη που απλά παρακολουθεί την υπόθεση να ξετυλίγεται. Αυτό που συνεπαίρνει στον Κάφκα, δεν είναι η γλωσσική δομή ή η περιγραφική δεινότητα,  αλλά ο τρόπος που χειρίζεται την υπαρξιακή αγωνία και τα συναισθήματα του κεντρικού ήρωα. Τα «γιατί» ακολουθεί η αμφισβήτηση, η ελπίδα, η ψυχική κόπωση,  η απορία. Ο συγγραφέας κατόρθωσε μέσα από τα έργα του και την – εκ των υστέρων -επικράτηση του όρου καφκικός να περιγράφονται καταστάσεις όπου το γραφειοκρατικό παράλογο της κρατικής εξουσίας κυριαρχεί. Ποίος δεν έχει βιώσει "καφκικές" καταστάσεις σε δημόσιες υπηρεσίες; Καταστάσεις όπου σου έρχεται να χτυπήσεις το κεφάλι σου στον τοίχο, αν όχι να «δολοφονήσεις» τον υπάλληλο που σε «εξυπηρετεί». Το πιο φριχτό σημείο στην «Δίκη» αλλά γενικότερα στα έργα του Κάφκα είναι η αίσθηση της μοναξιάς που υπάρχει, όχι με την έννοια της έλλειψης συντροφικότητας αλλά με την ουσιαστική έννοια, της εγκατάλειψης, ο ήρωας νοιώθει ότι δεν του συμπαραστέκεται κανένας, κανένας δεν μπορεί να τον καταλάβει, κανένας δεν εκδηλώνει βαθύ συναίσθημα για εκείνον.

Αρκετοί από τους αναλυτές θεώρησαν πως υπήρχε ένα καλά κρυμμένο αδίκημα πίσω από την καταδίκη του Κ. Ο Μαξ Μπροντ – ο άνθρωπος που διέσωσε το έργο του Κάφκα από την πυρά – θεωρεί πως ο Κ. ήταν ανίκανος να αγαπήσει. Άλλοι διατύπωσαν την άποψη ότι ο Κ. είχε διαπράξει ένα έγκλημα. Θεωρούμε ότι ο Κάφκα είχε τους λόγους του που δεν αποκάλυψε για ποιο λόγο κατηγορείτο ο Κ. Ο Κ. ήταν ένα θύμα του συστήματος, ένας ενοχικός άνθρωπος που όμως δεν είχε κάνει τίποτα. Ο Κάφκα ήθελε να περιγράψει ακριβώς αυτό. Το παράλογο του συστήματος στον έσχατο βαθμό, ώστε να οδηγηθεί στην καταδίκη ένας ανυποψίαστος πολίτης.  Η λογική είναι δυναμική: Ο καθείς από εμάς είναι υποψήφιος για το ρόλο του Κ.

Απόσπασμα: Μετάφραση Γιώτα Λαγοδάκου

«Η σκέψη του δεν έφευγε πλέον από τη δίκη. Είχε σκεφτεί πολλές φορές μήπως θα ήταν καλό να συντάξει μια γραπτή απολογία και να την υποβάλει στο δικαστήριο. Σκόπευε να συμπεριλάβει σε αυτήν κι ένα σύντομο βιογραφικό και για κάποιον τινά σημαντικό γεγονός θα εξηγούσε για ποιον λόγο ενήργησε όπως ενήργησε, αν, σύμφωνα με την τωρινή του κρίση, θα έπρεπε να επιδοκιμαστεί ή να αποδοκιμαστεί ο τρόπος που είχε ενεργήσει και ποιους λόγους μπορούσε να επικαλεστεί υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης».