Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ – ΛΙΟΥΙΣ ΚΑΡΟΛ- 1865

Το  κλασικό έργο, για παιδιά και ενήλικες  «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» συναρπάζει ακόμα και σήμερα με την ευρηματικότητα του συγγραφέα, την πολυδιάστατη φαντασία του καθώς και την σουρεαλιστική θεματική του, πολλά χρόνια πριν την εμφάνιση του υπερρεαλισμού στα γράμματα. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου κυκλοφόρησε στις 26 Νοεμβρίου του 1865, με τίτλο Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων και εικονογράφηση του Τζον Τένιελ. Ο συγγραφέας το εμπνεύστηκε όταν σε μια βόλτα με πλοίο στον Τάμεση, έπλασε μια φανταστική ιστορία για να τη διηγηθεί σε τρία μικρά κοριτσάκια. Ο ενθουσιασμός των μικρών που ήταν και αδέλφια, και η παράκληση της πιο μικρής της Αλις, να της γράψει την ιστορία, του έδωσαν το έναυσμα για την δημιουργία του βιβλίου που έμελλε να γίνει κλασικό.

Η μικρή Αλίκη πέφτει σε μια κουνελότρυπα και από εκεί και πέρα αρχίζει η περιήγηση της σε μια μαγική χώρα όπου όλα μπορούν να συμβούν. Συναναστρέφεται με κάθε είδους ζώα, που μπορούν να μιλούν να σκέφτονται και να επικοινωνούν σαν άνθρωποι. Της συμβαίνουν διάφορα παθήματα – όπως ο εγκλωβισμός της σε ένα μικρό δωμάτιο – όταν το σώμα της γιγαντώθηκε αφού δοκίμασε ένα μαγικό μανιτάρι, βλέπει γάτες και ψάρια συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι, ενώ συναντά μια κάμπια που καπνίζει ναργιλε, καθώς και πολλά άλλα κωμικά συμβάντα. Σε πρώτο επίπεδο είναι ένα διασκεδαστικό παραμύθι για παιδιά.

Σε δεύτερο επίπεδο το βιβλίο είναι μια αλληγορία με πολλά κρυφά μηνύματα. Ο Κάρολ επιχειρεί ένα καθοριστικό χτύπημα στον καθωσπρεπισμό και την υποκρισία της βικτοριανής Αγγλίας κάνοντας κυριολεκτικά «ότι θέλει». Όχι μόνο μιλάνε τα ζώα αλλά και έχουν εξαιρετικούς διαλόγους με στοχαστικό υπόβαθρο :

«Α χα! Αυτό είναι που φταίει!» είπε ο Καπελάς. «Ο Χρόνος δεν το ανέχεται να τον κρατάνε. Αν όμως διατηρούσες καλές σχέσεις μαζί του, τότε θα μπορούσες να κάνεις σχεδόν ότι θάθελες με το ρολόι. Για παράδειγμα ας υποθέσουμε πως είναι εννέα η ώρα το πρωί – ώρα για να αρχίσεις τα μαθήματα. Λοιπόν δεν θα χες παρά μόνο να του σφυρίξεις μια κουβέντα κι ο Χρόνος θα κανε το γύρο του ρολογιού ώσπου να ανοιγοκλείσεις τα μάτια. Μιάμιση ώρα για φαγητό!»

Οι ανατροπές στην αφήγηση δεν αφορούν μόνο την «ανθρωποποίηση» των ζώων, αλλά και το «ζωντάνεμα» άψυχων αντικειμένων που συμπεριφέρονται κι αυτά σαν άνθρωποι όπως τα τραπουλόχαρτα. Απολαυστικό είναι το τελευταίο κεφάλαιο όπου εκτυλίσσεται η δίκη παρωδία με το Βασιλιά, τη Βασίλισσα, το Βαλέ, το Ρήγα και άλλα χαρτιά να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. «Κόψτε της το κεφάλι» αναφώνησε η Βασίλισσα για την ανυπάκουη Αλίκη η οποία την χλεύασε όταν ζήτησε να βγει πρώτα η καταδίκη και μετά η απόφαση. Μήπως η διαταγή αυτή εκτός από το να «πλήξει» και να διακομωδήσει τη μοναρχία αποτελεί και μια «προφητεία» για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που θα ακολουθήσουν;

Εκτός από το «χτύπημα» απέναντι στην υποκρισία ο συγγραφέας αμφισβητεί συνολικά την κοινωνία. Τα παιδιά εισέρχονται σε ένα κόσμο διεφθαρμένο, γεμάτο ανατροπές με τις περισσότερες να είναι αρνητικές. Το μέλλον είναι αβέβαιο, εκεί που μπορεί κάποιος να «γιγαντωθεί», την επόμενη στιγμή μια λάθος κίνηση είναι αρκετή για να «μικρύνει». Το μαγικό μανιτάρι ή το μαγικό φίλτρο συμβολίζει την «τύχη»; ή μήπως την «ικανότητα» να αντιληφθεί κάποιος το είδος του μανιταριού  που προκαλεί αυτές τις θεαματικές αλλαγές και να το δοκιμάσει; Μπορεί και τα δύο.

Η «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» είναι ένα έργο που λοιδορήθηκε και κατηγορήθηκε στην εποχή του αλλά και μεταγενέστερα. Ο συγγραφέας κατηγορήθηκε ότι περνάει μηνύματα για ναρκωτικά στα παιδιά (η Αλίκη έτρωγε το μανιτάρι για να αυξομειώνει το ύψος της αλλά και διάφορα ποτά), ενώ σόκαρε το γεγονός ότι τα ζώα μιλούσαν. (Σε μια περιοχή μάλιστα απαγορεύτηκε η ανάγνωση του διότι: «ο συγγραφέας “ταυτίζει τα ζώα με τους ανθρώπους”). Δεκαεννέα αιώνες μετά την γέννηση του Χριστού, μια «Αναγέννηση» και ένας «Διαφωτισμός» δεν ήταν αρκετά για να σβήσουν εντελώς, μεσαιωνικές και σκοταδιστικές αντιλήψεις. Ευτυχώς σήμερα το έργο έχει πάρει την θέση που του ανήκει ανάμεσα στα μεγάλα κλασικά έργα.