Ο
ΠΑΛΑΙΟΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ ΜΕΝΤΕΛ
Ακόμη
ένας υπέροχος Στέφαν Τσβάιχ. Ο λογοτέχνης αυτός επέτυχε το ιδεώδες. Να είναι
ταυτόχρονα ποιοτικός και εμπορικός μέχρι τις μέρες μας. Το 2013, 160
διαφορετικοί εκδοτικοί οίκοι είχαν εκδώσει βιβλία του. Ο Τσβάιχ
εξακολουθεί να πουλάει σε πείσμα των «ψευτοκουλτουριάριδων»
οπαδών των δυσνόητων συγγραφέων που πιστεύουν ότι η «σπουδαία» λογοτεχνία είναι
για λίγους και οτιδήποτε εμπορικό ανήκει στην «παραλογοτεχνία». Ο Τσβάιχ είχε
πλούσια φαντασία, διεισδυτική γραφή με γοργό ρυθμό ανάπτυξης που δεν κούραζε,
ενώ η θεματική του ήταν βαθιά ανθρώπινη και κοινωνική. Ταυτόχρονα μπορούσε να
αναδείξει πειστικά τους ψυχισμούς των ηρώων του και να προβάλλει τις βαθύτερες
και σκοτεινότερες πτυχές του χαρακτήρα τους. Ευτυχώς για τους πολλούς, εξύψωσε
το επίπεδο του μέσου αναγνώστη μέσα από μιαν εύληπτη μεν αλλά καθόλου απλοϊκή γλώσσα.
Ο
«Παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ», είναι μια νουβέλα γραμμένη το 1929 που καταδεικνύει
με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τις τραγικές επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει ένας
πόλεμος, όχι μόνο απώλειες ζωών και μείωση βιοτικού επιπέδου αλλά και την ηθική
και πολιτισμική κατάπτωση. Ο
Μέντελ είναι ένας Εβραίος από τη Γαλικία ο οποίος
είναι «τέρας» μόρφωσης αλλά και απομνημόνευσης. Ο άνθρωπος αυτός αναζητά την
ηρεμία του μέσα από την ανάγνωση βιβλίων σε ένα καφενείο με όνομα «Γκλουκ».
Επίσης εκεί διεκπεραιώνει όλες τις σχετικές με βιβλία συναλλαγές του. Ο Μέντελ
συνεχίζει απρόσκοπτα αυτό που τον ενδιαφέρει, παρ’ όλο που έχει ήδη ξεκινήσει ο
Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Κι όμως, κατηγορείται για συναλλαγές με χώρες που είναι
εχθροί του αυστριακού καθεστώτος, - παρόλο που αυτές αφορούν βιβλία – και
στέλνεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το παράλογο σε όλο του το μεγαλείο.
Ύστερα ο Μέντελ εξαφανίζεται από το καφενείο και ο αφηγητής ψάχνει να βρει τι
του συνέβη. Αν ο Τσβάιχ είχε αποφασίσει να γράψει ένα μεγαλύτερο έργο και ενέπλεκε
στη συνέχεια και τον Μέντελ, τάχα να προσπαθεί να βρει το δίκιο του θα μιλάγαμε
για «καφκική» ανάπτυξη στη νουβέλα. Ο συγγραφέας όμως επιτυγχάνει το σκοπό του
έτσι κι αλλιώς: η μόρφωση και η παιδεία αλλά και κάθε έννοια πολιτισμού
ισοπεδώνονται από το χέρι της μοίρας, κι ο
άνθρωπος γίνεται υποχείριό της. Κι αν υπάρχει ένα ποσοστό όπου το ανθρώπινο
χέρι μπορεί να επηρεάσει το πεπρωμένο του σίγουρα ο Μέντελ δεν ήταν αυτός που
θα μπορούσε να το κάνει αυτό. Ο Τσβάιχ στο πρόσωπο του Μέντελ προβάλλει ένα μέρος
του εαυτού του. Ένας κατεξοχήν άνθρωπος του βιβλίου και του πνεύματος όπως
αυτός, αυτοκτόνησε το 1942 στη Βραζιλία κατά την διάρκεια του πολέμου. Ο
ευαίσθητος ψυχισμός του δεν μπόρεσε να αντέξει το δυσοίωνο μέλλον της Ευρώπης
και του πολιτισμού της.
Μτφρ:
Μαρία Τόπαλη
«Τι
ψυχικό τρόμο θα πρέπει να δοκίμασε ο Γιάκομπ Μέντελ σε τούτα τα δυο χρόνια στο
στρατόπεδο συγκέντρωσης, δίχως βιβλία, δίχως τα αγαπημένα του βιβλία, δίχως
χρήματα, με συντροφιά τους αδιάφορους, τους άξεστους, τους συνήθως αναλφάβητους
αυτής της τεράστιας ανθρώπινης κόπρου, τι οδύνες θα πέρασε αποκομμένος από τον
ανώτερο και μοναδικό του κόσμο των βιβλίων, σαν τον αετό που του ψαλίδισαν τις
φτερούγες και τον έβγαλαν απ’ το αιθέριο στοιχείο του…»
Βιογρ. Wiki
Ο Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig, Βιέννη, 28
Νοεμβρίου 1881 – Πετρόπολις Βραζιλίας, 23
Φεβρουαρίου 1942) ήταν Αυστριακός συγγραφέας, δημοσιογράφος και βιογράφος. Στον κολοφώνα της λογοτεχνικής του καριέρας στις δεκαετίες
1920 και 1930, ήταν ένας από τους δημοφιλέστερους συγγραφείς στον κόσμo. Είχε πει ο Τόμας Μαν για εκείνον: «...Η λογοτεχνική του δόξα έφτανε ως
την τελευταία γωνιά της Γης - ένα αξιοπερίεργο φαινόμενο σε σχέση με την
περιορισμένη δημοτικότητα που απολαμβάνει κατά τα άλλα η γερμανική λογοτεχνία
συγκριτικά με την αγγλική και τη γαλλική. Ίσως από την εποχή του Έρασμου [...]
να μην υπήρξε κανένας συγγραφέας τόσο διάσημος όσο ο Στέφαν Τσβάιχ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου