"ΤΟ ΥΠΑΡΧΟΝ ΦΩΣ", ποίηση, 2003, Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, από Μάρθα Παπαδοπούλου

  ΥΠΑΡΧΟΝ ΦΩΣ, ποίηση, 2003,  Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, από Μάρθα Παπαδοπούλου

Ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης κάπου εκεί στη μελαγχολία της Κυριακής, σ’ ένα ερημοκλήσι, αγναντεύοντας τον έρωτα στην άκρη της θάλασσας με τα μάτια της προσμονής υγρά, δυο τρία λεπτά μετά το σούρουπο μέσ’ στη σιωπή, ανάμεσα στη μοναξιά και στο όνειρο δημιουργεί το παραμυθένιο, ονειρικό σκηνικό της ποιητικής του συλλογής «Το Υπάρχον Φως».

«Ένα τσουβάλι δάκρυα πεταμένα στην όχθη

Παρέα μ’ αυτό που αγάπησες και δεν ήρθε

Παρέα μ’ αυτό που φώναξες κι άργησε ν’ ακούσει

Μιαν ώρα μακριά

Μια λέξη πριν απ’ το τέλος».

Στα ποιήματά του αναδύονται  «τα ξεραμένα φύλλα των αναμνήσεων», η νοσταλγία, «μια ξέπλεκη στιγμή απ’ το σάλι του πόθου» μιας νεράιδας ερωτικής, η αστείρευτη ηδονή στις «βρεγμένες συναντήσεις απ’ το παρελθόν», οι προσδοκίες που πέρασαν στη λησμονιά, αλλοτινές αγάπες που έσβησαν κι αυτό το αδυσώπητο άγγιγμα του χρόνου, που ασπρίζει  τα  τα μαλλιά μας, που ραγίζει τα βλέφαρα και τις κουρασμένες φτερούγες μας, μα ποτέ την ψυχή μας, διότι αυτή δεν γερνά.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της συλλογής επιβάλλει τη σιωπή, η οποία με την εσωτερική της ηθική φανερώνει όλα τα ανείπωτα και αποκαλύπτει την αλήθεια. Μέσα στο σκοτάδι της σιωπής λάμπει το φως της αλήθειας. Τα καλά μελετημένα λόγια, τα αμήχανα χαμόγελα, οι ψεύτικες υποσχέσεις, τα δήθεν, οι συμβάσεις και η χρυσόσκονη με την οποία τυλίγουμε τη ρηχή ύπαρξή μας καταργούνται αυτομάτως μέσ’ στη σιωπή.

«Περιδιαβαίνω!

Χαμένος είμαι στην ξέρα της ασύδοτης σιωπής

Σαν χίμαιρα πνιγμένη απ’ το χώμα

Σαν νούφαρο πεσμένο απ’ την άκρη της σιωπηλής νιφάδας!».

Είναι αμείλικτη η σιωπή, όμως θεραπεύει την κενότητα και μας δεσμεύει ηθικά.  Άλλωστε, όσα λόγια και να πει κανείς, δεν θα μπορέσει ποτέ να εκφράσει τίποτα περισσότερο απ’ αυτό που όντως είναι. Οι μάσκες πέφτουν γρήγορα και όπως «η αλήθεια θα βρεθεί μέσ’ στην αλήθεια»  έτσι και το «Υπάρχον Φως» φανερώνεται μέσα από το φως, την αγάπη, τη συμπαντική ουσία. Κι εμείς χωρίς τις παρεμβολές του εγώ θα γίνουμε καλύτεροι δέκτες της ανώτατης συχνότητας, που εκπέμπει το αγνό θεϊκό φως και για να θεραπευτούμε απ’ την ψευδαίσθηση της ύλης, που μας κρατάει σε απόσταση από τον Θεό, πρέπει ν’ ανυψώσουμε το επίπεδο της συνειδητότητάς μας, ν’ αφυπνιστούμε.

«Μη λησμονείς τη ζωή», επαναλαμβάνει ο ποιητής.

«Όσο χτυπολογάει η καρδιά μου

Κι όσο φέγγει η κόψη του ηλιόφωτος πίσω απ’ τ’ αδράχτι του πέρατος

Θ’ αναζητούμε αιώνια το σχήμα της μορφής μας

Της χαμένης και μπερδεμένης

μες τα χλωμά μετάξια των καιρών».

Όντως, η πραγματική  φύση του ανθρώπου έχει επικαλυφθεί από τα διάφορα επίκτητα μεταξωτά πέπλα, του υλισμού, του χρήματος, της άγνοιας, της πλάνης, του φθηνού εντυπωσιασμού, που οφείλει να παραμερίσει για να βγει πάλι στο φως και στη γνώση της αλήθειας.

Δυστυχώς, είμαστε οι αλυσοδεμένοι δεσμώτες της Πολιτείας του Πλάτωνα, καταδικασμένοι  μέσα σ’ ένα υπόγειο σπήλαιο ν’ αντικρίζουμε μόνο σκιές. Μόνο όταν ελευθερωθούμε, όταν βγούμε έξω από το σπήλαιο και στρέψουμε το βλέμμα στο φως του ήλιου, θα καταλάβουμε πως αυτός είναι η αλήθεια, ο προστάτης και ο ζωοδότης όλων των όντων. Η αλήθεια σχετίζεται με  το φως, το δε αντίθετό της με το σκότος.

Το πρόσωπο του ανθρώπου είναι ένας ατέλειωτος και ανεξάντλητος πυρήνας ακτινοβολίας και φωτός, εφόσον βρίσκεται σε σχέση οντολογική με το Θείο Πρόσωπο, την απέραντη πηγή του φωτός.

Το σχήμα της μορφής του ανθρώπου, που εναγωνίως αναζητάει ο ποιητής, έχει τη βάση του στην υπέρτατη άφθαρτη ενότητα του Λόγου, στο ενσυνείδητο φως των ματιών,  στην αγάπη χωρίς σκιά εγωισμού και όχι μέσα στα υλικά στοιχεία, τα οποία διαλύονται με τον θάνατο. Κι ας μην ξεχνάμε, ότι δεν βρίσκεται ο άνθρωπος μέσα στον κόσμο. Ο κόσμος υπάρχει μέσα στον άνθρωπο. Ο κόσμος υπάρχει με τις ρίζες του στο αόριστο βάθος του ανθρώπου, όπως υπάρχει στο αόριστο βάθος του Λόγου.

«Δεν προσποιούμαι ότι επιδιώκω το ωραίον. Το ωραίον είναι πανταχού παρόν. Το ωραίον υπερήφανα ακροβατεί ανάμεσα στην αθανασία και στο χώμα. Είμαι το ωραίον», αναφωνεί ο ποιητής. Το ωραίον είναι ο κόσμος, ως κόσμημα, ως στολίδι της ύπαρξης. Είναι μέσα του, είναι η σφραγίδα του εκλεκτού, το φανέρωμα του Δημιουργού,  το παν εν πάσι.  «Και γένηται τα πάντα εν πάσιν αυτός ο Θεός πάντα περιλαβών και ενυποστήσας εαυτώ».

Είναι το στίγμα της αθανασίας μέσα σε μια ύπαρξη, που αναπότρεπτη μοίρα της είναι να φθείρεται και να θνήσκει. Γι’ αυτό μέσα στη φύση του ανθρώπου είναι η έννοια του απώτερου σκοπού, η δίψα για γνώση, η αναζήτηση της ευτυχίας, η ανάγκη για περισσότερο φως. Η γνώση του θανάτου ανοίγει δρόμους προς την αθανασία. Ο άνθρωπος δηλαδή βρίσκεται απ’ την αρχή, ήδη, φορτωμένος με κάποια ευθύνη για τον κόσμο.

Δεν παράγεται όπως ένα αντικείμενο, αλλά καλείται να υπάρξει διά του Λόγου και όντας  εικόνα της θείας υπόστασης, είναι προικισμένος με τη νοερή ψυχή, η οποία εκτείνεται και πάνω στα πράγματα. Η ψυχή είναι ενέργεια. Η ψυχή ικανοποιείται με την ταπείνωση και την αγάπη, δηλαδή την εξαφάνιση του εγώ και τη βίωση της ενότητας των πάντων.  Οι άνθρωποι φωτίζονται, τελειοποιούνται και ενώνονται μέσα στην αγάπη.

Αυτή είναι η υπέρτατη αλήθεια, αλλά δεν υπάρχει μονοπάτι που να οδηγεί στην αλήθεια. Όλα τα μονοπάτια είναι λανθασμένα, διότι τα ανοίγει ο νους. Ο νους υιοθετεί δόγματα, κατευθύνει, είναι δυνάστης, παίζει παιχνίδια. Πρέπει να φύγει το εμπόδιο του νου για να υπάρξει η αλήθεια.

«Ανακύκλωσα πολλές απ’ τις ιδέες μου

Άλλες μίκρυναν και χάθηκαν

Άλλες πέταξαν πριν σκεπαστούν από ομίχλη...

Κι απόμεινα δίχως ιδέες

Σαν πιο καθαρό τώρα ένιωθα το μυαλό

δίχως ιδέες

πιο γεμάτο

από γαλήνη κι αύρα ονειρεμένη

πιο κυρίαρχο από καθαρό φως!»,

Η αλήθεια βρίσκεται στην ελευθερία, όχι στη φυλακή. Τα πουλιά πρέπει να πετούν, όχι να είναι φυλακισμένα. Μόνο η ψυχή πετάει και είναι ελεύθερη. Άρα η αλήθεια βρίσκεται στην ενέργεια της ψυχής. Η αλήθεια βρίσκεται και στον ενδόμυχο  διάλογο, που κάνει η ψυχή με τον εαυτό της την ώρα που στοχάζεται το υπερουράνιο, το απόλυτο Αγαθό, όταν εξαϋλώνεται. 

«Μια ριπή απ’ την ενέργεια

Τη θεϊκή

Που διαχέεται

Ας με χτυπήσει

Κι ας με τινάξει ως ψήγμα ψήγματος

Στα ουράνια εδάφη!

Ας με εξαϋλώσει

Ως κάποιον κόκκο άμμου

Ας μ’ απογυμνώσει από το ψέμα

Και την άρμη του απέραντου

Ας μ’ αφομοιώσει

Μια ψιχάλα πίσω απ’ το σύγνεφο ας με κάνει

Να βρέξω την έρημο στο στήθος!

Κι ας χαθώ!»

Γίνεται ολοφάνερο, ότι έχουμε να κάνουμε με έναν ποιητή, στοχαστή. Ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης  με την ενδογενή ποιότητά του, προερχόμενη από την ευρύτητα του νου του και το επίπονο λάξευμα της ψυχής του, συγκινεί, μαγεύει, ταξιδεύει τον αναγνώστη στο υπερβατικό. Εισχωρεί στις λεπτές αποχρώσεις του νου και των συναισθημάτων του και πατώντας γερά στο γήινο και στο ρεαλιστικό υψώνεται στο ρομαντικό, στο λυρικό και έπειτα κάνει το δύσκολο άλμα στο απόκοσμο, στο υπερφυσικό. Κλείνει τα βλέφαρά του και πλανιέται σε λιβάδια εξώκοσμα και πεδιάδες , σε πόλεις τεράστιες με μυριάδες φώτα, σε υπόγεια τούνελ, ταξιδεύει από την Αθήνα στην Οδησσό, από τον Όλυμπο στο Αραράτ, διαλέγεται με τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα, παρασύρεται απ’ τους βοριάδες, κρύβεται κάτω απ’ τις πέτρες και τα φυλλώματα του χρόνου, συνομιλεί στα άδυτα του υπερφυσικού με θεϊκά πλάσματα κι αγγέλους. Με την ορμή του ιλίγγου του γίνεται αερικό άπιαστο, γιατί φλέγεται να μάθει ποιος πραγματικά είναι, ποιος είναι ο προορισμός του, πόσος χρόνος του υπολείπεται ακόμη για να σκάψει στα έγκατα της ύπαρξής του, γιατί φλέγεται να αγγίξει το κρυμμένο χρυσάφι και την ουσία της ζωής, ακόμα και γιατί πολλές φορές το Φως παρα είναι οδυνηρό για να το αντέξει κανείς. Αυτή είναι η γοητεία της ποίησής του!

Επίσης, γοητευτική είναι και η μοναχικότητα που εκπέμπει ο ποιητικός του λόγος, η στροφή δηλαδή των προβολέων ενδογενώς, για να φωτίσει τα βάθη της εσωτερικής του πραγματικότητας, για να ανασύρει μνήμες, για να θεραπεύσει τραύματα, για να «αναπνεύσει την αναπνοή του», για να αφουγκραστεί τις μύχιες επιθυμίες του, για να αυτοβυθιστεί. Ο ποιητής θέλει να ανακαλύψει τον εαυτό του, πριν συναντήσει τον άλλον. Οι πραγματικές συναντήσεις και η αίσθηση του ανήκειν περνούν αναγκαστικά απ’ την αναζωογονητική, ανατροφοδοτική μοναχικότητα. Οι μοναχικοί άνθρωποι συνδέονται βαθύτερα με τους άλλους και η μοναχικότητα  είναι συνοδοιπόρος της πνευματικής ανύψωσης, της γνήσιας καλλιτεχνικής δημιουργίας και της ποιητικής εντιμότητας.

Το άλλο στοιχείο της γραφής του, που είναι πολύ σημαντικό και τον κατατάσσει ως πολίτη στων «Ιδεών την πόλη», είναι ότι ξαναζωντανεύει την ελληνική γλώσσα, όπως όλοι οι σημαντικοί ποιητές σταθμοί στην ιστορία της λογοτεχνίας, προσδίδοντας στις λέξεις απεριόριστες δυνατότητες χρήσης και ερμηνείας τους, λεπτές σημασιολογικές αποχρώσεις, συνταιριάζοντας  το ήπιο ουσιαστικό με ένα  απροσδόκητο επίθετο ή εφευρίσκοντας το ρήμα εκείνο που θα φλογίσει τον στίχο,  ή ζωγραφίζοντας το χρώμα εκείνο, που αλλάζει την όψη της εικόνας. Προσφέρει στην ελληνική γλώσσα θαλπωρή, την αφήνει να ρέει και να τον καθοδηγεί σε ευρύτερες κάθε φορά προοπτικές. Δεν επιβάλλεται στη γλώσσα, αντιθέτως υποτάσσεται στο μεγαλείο της κι ακολουθεί πίσω απ’ τα βουνά το  Υπάρχον αναμμένο φως της, «τόσα χρόνια αναμμένο όσο οι άνθρωποι θυμούνται το φεγγάρι!». Η ποίηση του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη είναι ένα  αδιαμφισβήτητο Υπάρχον Φως.

                                                            Μάρθα Παπαδοπούλου (φιλόλογος, κριτικός λογοτεχνίας)