Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ - Φ. ΠΕΣΣΟΑ

ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ – ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ

Ο Πεσσόα σε αυτό το μικρό αφήγημα παρουσιάζει μια πρωτότυπη – πλην ουτοπική-  ιδέα. Την ιδέα του να είναι κάποιος αναρχικός τραπεζίτης. Δυο έννοιες αντιφατικές όπου μέσα από λογικοφανείς σοφιστείες, ο συγγραφέας προσπαθεί να θεμελιώσει. Ο τραπεζίτης αυτός καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου αναπτύσσει τις πρωτοποριακές απόψεις του σε ένα φίλο του, εξηγώντας του τις αρετές του αναρχισμού. Παλαιότερα όταν ήταν νέος ο συγγραφέας, μαζί με μια άλλη ομάδα ανθρώπων είχε δημιουργήσει ένα κίνημα που θα διακήρυττε τις αρετές του αναρχισμού. Το αποτέλεσμα όμως ήταν απογοητευτικό, όταν μέσα στην ίδια την ομάδα δημιουργήθηκε μια υποομάδα που έδινε εντολές στους υπολοίπους, άρα πήγαινε κόντρα στην ίδια την ιδεολογική της υπόσταση.

Ο αναρχικός όμως επειδή  δεν είναι δυνατόν να πάει κόντρα στο καπιταλιστικό σύστημα που έχει κατακλύσει τα πάντα, πιστεύει ότι θα νικήσει σε αυτή τη μάχη, μόνο εάν ενσωματωθεί σε αυτό (το σύστημα). Έτσι άρχισε να αποκτά χρήμα, όσο περισσότερο μπορούσε, και μέσω αυτής του της δραστηριότητας έφτασε σε ένα σημείο να αποκτήσει την κοινωνική ελευθερία που ονειρευόταν.

Το διήγημα αυτό του Πεσσόα κυκλοφόρησε το 1922, πέντε χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, δύο χρόνια μετά την ποτοαπαγόρευση και τέσσερα χρόνια μετά την λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Ήταν λογικό ο μεγάλος διανοητής να έχει επηρεαστεί μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό των πολικοκοινωνικοοικονομικών εξελίξεων. Φυσικά ο συγγραφέας μιλά για τις βασικές θεωρητικές αρχές του αναρχισμού, δηλαδή για μια κοινωνία χωρίς κράτος, όπου η έλλειψη εξουσίας, απελευθερώνει το άτομο από τα δεσμά του καταναγκασμού και της στέρησης της ελευθερίας.

Απόσπασμα:

«Αυτή ήταν λοιπόν η μέθοδος υποταγής που ακολούθησα. Ξεκίνησα την επιχείρηση υποταγής της επινόησης χρήμα πλουτίζοντας. Τα κατάφερα. Μου πήρε αρκετό χρόνο, γιατί η μάχη ήταν σκληρή αλλά τα κατάφερα. Δεν χρειάζεται να σου πω όλη τη μέχρι τώρα ιστορία μου ως εμπόρου και τραπεζίτη. Θα είχε ενδιαφέρον, ειδικά σε ορισμένα σημεία, μα δεν είναι της παρούσης…»

Ο Φερνάντο Πεσσόα (Fernando António Nogueira de Seabra Pessôa) ήταν Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Λισαβώνα το 1888. Το μεγαλύτερο μέρος του σπουδαίου έργου του έμεινε αδημοσίευτο ως το θάνατο του, 30 Νοεμβρίου 1935. Ως τότε, ο Πεσσόα είχε δημοσιεύσει το πρώτο του βιβλίο στα Πορτογαλικά, με τίτλο Mensagem, δύο πλακέτες με αγγλικά ποιήματα -γιατί ο Πεσσόα ήταν δίγλωσσος και έγραφε με μεγάλη άνεση στην αγγλική γλώσσα- καθώς και μερικά λογοτεχνικά και πολιτικά μανιφέστα. Ήταν επίσης γνωστός ως εκδότης της επιθεώρησης Athena (1924-25), και ως συνεργάτης σε διάφορα πρωτοποριακά έντυπα, και κυρίως στο Orpheu (1915), όργανο του μοντερνιστικού κινήματος.