ΜΑΚΒΕΘ

ΜΑΚΒΕΘ – ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ

Το να καταπιάνεται κανείς με αυτά τα τεράστια σε λογοτεχνικό μέγεθος έργα συνιστά μια πραγματική απόλαυση. Ειδικότερα αν πρόκειται για έργα του ανυπέρβλητου δραματουργού, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, του ανθρώπου που οριοθέτησε όχι μόνο την εποχή του αλλά και όλη την μετέπειτα λογοτεχνική εξέλιγκτική πορεία. Ο «Μάκβεθ» έργο γραμμένο μεταξύ 1603 και 1606, θεωρείται από τις σημαντικότερες τραγωδίες του συγγραφέα κι είναι η συντομότερη τραγωδία του δραματουργού αποτελούμενη από πέντε πράξεις. Τα κεντρικά πρόσωπα του έργου είναι ο ίδιος ο στρατηγός Μάκβεθ μετέπειτα βασιλιάς – κι η γυναίκα του Λαίδη Μάκβεθ. Στόχος η κατάληψη της εξουσίας από τον νόμιμο βασιλιά Ντάνκαν. Το έργο σε πρώτη ανάγνωση είναι μια ίντριγκα, μια περιπέτεια με δολοφονίες, μάγισσες, δολοπλοκίες και ανατροπές. Στην ουσία όμως αποτελεί όμως μια πλατύτερη τοιχογραφία της ανθρώπινης ψυχής και των μύχιων επιθυμιών της. Το έργο πραγματεύεται θέματα όπως η δίψα για εξουσία, η ανησυχία ο φόβος, η επιρροή σε κοντινά πρόσωπα, ο φθόνος, η δολοφονία και φυσικά η έννοια της μοίρας και του πεπρωμένου. Οι μάγισσες συνθέτουν ένα πραγματικά ατμοσφαιρικό περιβάλλον. Είναι εκείνες που άναψαν τη σπίθα στο μυαλό του Μάκβεθ, και την μετέτρεψε σε φλόγα η σατανική γυναίκα του η Λαίδη Μάκβεθ. Γεννιούνται κατά την ανάγνωση πολλά ερωτηματικά. Είναι ο άνθρωπος δέσμιος του πεπρωμένου του ή δύναται να το επηρεάσει; Ποια η αντίδραση του καπηλευτή του θρόνου όταν ένα «ολόκληρο δάσος θα βαδίσει πάνω του»; Όταν δηλαδή όλοι θα στραφούν εναντίον του. Ο Μάκβεθ είναι ολόκληρος μια τραγική φιγούρα, έρμαιο των «συμβουλών» της γυναίκας του.
Η δολοφονία αποτελεί «εργαλείο» προώθησης των σαιξπηρικών έργων. Είναι καταλύτης. Υπάρχει άλλοθι για την δολοφονική πράξη ή ο φόνος αποτελεί αναπόφευκτο «μέσο» κυριαρχίας για την κατάληψη μιας θέσης στην ιστορία; Για τους Μάκβεθ αποτελεί μια αναγκαία πράξη για την επίτευξη των στόχων τους. Η Λάιδη Μάκβεθ, αντιπροσωπεύει την αιώνια σύζυγο που υπόγεια κινεί τα νήματα ενός άβουλου ανδρός ή απλώς αντανακλά το πνεύμα της ίδιας της μοχθηριάς; Τελικά κι ίδια πέφτει θύμα της ίδιας της, της σατανικής φύσης. Το ίδιο το έργο μπορεί να γεννήσει πάμπολλα ερωτηματικά και να προσδώσει αντίστοιχες απαντήσεις, η ίδια η διαχρονικότητα του όμως οφείλεται εκτός από την γλώσσα και το πνεύμα, στην νοοτροπία και τον τρόπο σκέψης των ηρώων που είναι πάντα επίκαιροι.
Σε μια διαφορετική ανάγνωση ο Μάκβεθ γίνεται συμπαθής στο κοινό, ο ίδιος είναι ένα θύμα , υποχείριο της μοίρας και της σατανικής λαίδης, δεν είναι από φύση κακός όπως ο Ριχάρδος ο 3ος (σε ένα έργο όπου και πάλι αναδεικνύεται η δίψα για εξουσία), «αναγκάζεται» να διαφθαρεί. Μήπως ο ίδιος ο σφετεριστής βασιλιάς, είναι ένας από εμάς, υποχείριο της ειμαρμένης; Μήπως το κυνήγι για την εξουσία αντανακλά την αιώνια δίψα του ανθρώπου για την ευτυχία που τελικά μετατρέπεται στην ίδια του την νέμεση;

Ο ίδιος (ο Μάκβεθ) αναφέρει: (σκηνή 7)
«…Όμως σε περιπτώσεις όπως η τωρινή, οι πράξεις μας εδώ κρίνονται,
και όταν δίνουμε μαθήματα για φόνο, κάποια στιγμή αυτά
γίνονται όπλα των μαθητών και τιμωρούν τον δάσκαλο.
Και η δικαιοσύνη παίρνει στα σωστά της χέρια το κύπελλο
Με το δικό μας το φαρμάκι και μας το φέρνει στα χείλη…»